عام و خاصّ مردم را بدرگاهشان معمول داشتى كه از عهدهء برجسته ترين وزيرانشان و قوىترين يارانشان هم بر نمىآمد . وه كه چه ناچيز است عطايشان به تو در مقابل آنچه از تو گرفتند ! و چه كم براى شخصيّت تو عمل كردند ! تا چه رسد به ميزان خرابيشان بر تو ! بحال خود انديشه و فكر كن ، زيرا هيچ كس جز خودت بدان نمىانديشد ، و همچون يك فرد مسئول به حساب شخصت رسيدگى كن .
و بيانديش كه شكرانهء آن كس را كه در طول زندگى - خردسالى تا پيرى - تو را تغذيه كرده چگونه پاس داشته اى ؟ چقدر از اين موضوع در هر اسم كه در شمار جماعتى باشى كه خداوند [ در سورهء اعراف ذيل آيهء 169 ] در كتابش فرموده : * ( فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ وَرِثُوا الْكِتابَ يَأْخُذُونَ عَرَضَ هذَا الأَدْنى وَيَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنا ) * ، يعنى : « پس ، از پى ايشان [ كه نيكان و دادگران بودند ] آيندگانى [ بدكار ] جانشين شدند كه كتاب را به ميراث بردند ، كالاى ناپايدار دنيا را مىستانند و گويند بزودى ما را بيامرزند » ، تو در سراى جاودان و هميشگى نيستى ، بلكه در جهانى بسر مىبرى كه در آن نداى كوچ سر داده شده ، مگر زنده ماندن آدمى پس از مرگ رفيقانش چقدر است ؟ ! خوشا به حال كسى كه در اين سرا هراسان است و بيمناك ! و بدا بحال آن كس كه بميرد و پس از او گناهانش بماند ! بهوش باش كه آگاه و بيدار شدى ، و بشتاب كه هنوز فرصت دارى ، تو با كسى معامله ميكنى كه عارى از جهل است و بىشكّ آن كسى كه مواظب تو است غفلت ندارد ، مهيّا شو كه سفرى دور و دراز در پيش دارى كه زمانش نزديك شده ، و به درمان گناهت پرداز كه براستى مرض سختى بدو راه يافته .
مبادا فكر كنى كه من [ با اين سخنان ] قصد دارم تو را سركوفت زده و يا سرزنش نمايم و يا نكوهش كنم ، [ نه اين طور نيست ] بلكه ميخواهم كه خداوند انديشه و فكر تباه شده ات را دوباره جان دهد ، و دين فراموششده ات را بتو باز گرداند ، و در اين بين فرمايش خداوند متعال را در كتابش بياد آوردم كه مىفرمايد : * ( وَذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْرى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ ) * ، يعنى : « و يادآورى كن و پند ده ، كه يادآورى و پند مؤمنان را سود مىرساند - ذاريات : 55 » .
تو پند و اندرز كهنسالان و نزديكان درگذشته ات را رها ساختى ( يعنى : در فهم و رعايت آن سهل انگارى كردى ) ، و از پس ايشان همچون گوسفندى شاخ شكسته [ تنها ] بجا ماندى . ببين آيا ايشان نيز همچون تو گرفتار شدند ؟ يا مانند تو

256