در اين پرتگاه افتادند ؟ يا آيا كار خيرى را بخاطر دارى كه در آن سهل انگارى كرده باشند ؟ يا به مطلبى پى بردى كه از آن بىخبر بوده‌اند ؟ بلكه تنها تفاوتى كه تو با ايشان دارى توجّه و دل دادن مردم است كه تن به رأى تو مىدهند و به دستوراتت جامهء عمل مىپوشانند ، اگر حلال دانى جايز شمرند و چنانچه حرام شمارى نامشروع و حرام دانند ، در حالى كه اين حقّ تو نيست ، امّا آنچه موجب پيروزى و غلبهء ايشان بر تو شده [ عبارت است از : ] چشم داشت و آرزويشان بدنيايت ، سپرى شدن اهل علمشان ، و غالب شدن نادانى بر تو و ايشان ، و دوست داشتن رياست ، و دنياپرستى از جانب تو و ايشان . آيا تو از جهل و غفلتى كه در آنى خبر دارى ؟ و بلا و گرفتارى مردم را مىبينى ؟ كه تو به آنان بلا رساندى و ايشان را گرفتار ساختى ، زيرا مقام و جايگاه تو را ديدند و [ به آرزوى اينكه همچو تو شوند ] دست از كار كشيدند و مرغ جانشان به شوق رسيدن به مقام علميت ؛ و بدست آوردن آنچه تو بدست آوردى پر كشيد ، و از جانب تو به دريائى افتادند بسيار عميق و بىته ، و گرفتار بلائى شدند بىحدّ و اندازه ، كه اميدوارم خدا به داد ما و تو برسد !
امّا بعد ، پس اكنون از هر آنچه در آنى پرهيز كن ، تا به افراد صالح ملحق شوى ، آنان كه در لباسهاى كهنه و پوسيده شان دفن شدند در حالى كه [ از فرط گرسنگى ] شكمشان به پشت چسبيده بود ، نه ميان آنان و خدا پرده اى بود ، و نه سراى دنيا توانست آنان را بفريبد ، و نه ايشان فريفته اش شدند ، مشتاق شدند و طلبيدند ، و ديرى نپائيد كه پيوستند و رسيدند ، پس چنانچه سراى دنيا تا اين حدّ ميرسد كه فردا روز مانند توئى را - با اينكه سنّ تو بالا ، و دانشت استوار است و عمرت بسر آمده - پايبندت نمايد و خود را در دلت جا كند ، پس ديگر آن نوجوانى كه علمش دچار نادانى و انديشه اش دستخوش سستى است ، و عقلش تهى از پختگى است چه كند [ و ديگر از او چه انتظارى بايد داشت ] * ( إِنَّا لِلَّه وَإِنَّا إِلَيْه راجِعُونَ ) * ! ديگر به چه كسى بايد اعتماد كرد ؟ و گله و شكايت را نزد چه كسى بايد برد ؟ ما شكايت درد و اندوهمان و آنچه در تو مىبينيم را بخدا مىبريم ، و آن مصيبتى كه از جانب تو بما رسيده بحساب خدا مىگذاريم .
و بينديش شكرانهء كسى را كه در طول زندگى - خردسالى تا پيرى - تو را تغذيه كرده چگونه پاس داشته اى ؟ و به خدائى كه در پرتو دين خود تو را آبرومند ساخته چگونه احترام مىكنى ؟ و جامهء آن كس را كه با آن در بين مردم آبرومندت

257