اندرونش ظرف تو ، و دامنش محلّ آرامش تو ، و پستانش ظرف آب تو ، و جانش پناه تو بوده است . و فقط بخاطر تو متحمّل گرم و سرد دنيا شده است ، پس بهمان اندازه هم تو از او تشكَّر كن ، و آن را جز بيارى و توفيق خداوند نتوانى !
22 - و امّا حقّ پدرت اين است كه بدانى او ريشهء وجود تو مىباشد و تو شاخهء اوئى ، و بىشكّ اگر او نبود تو نبودى ، پس هر وقت در وجود خود نعمتى را - كه خشنودت مىسازد - مشاهده كردى ، بدان كه پدر تو ريشه و اصل آن نعمت بر تو باشد ( يعنى آن نعمت را از پدر دارى ) و بهمان اندازه حمد و سپاس الهى را بجا آور [ و لا قوّة إلَّا با لله ] .
23 - و امّا حقّ فرزندت ؛ توجّه بدين امر است كه او از تو مىباشد ( يعنى : شاخه اى از شاخسار وجود تو است ) و در چند روز اين دنيا خير و شرّش وابستهء به تو است . و بدانى كه يقينا از جمله وظائفى كه بر عهده ات گذاشته شده ؛ از قبيل : تربيت نيكو ، راهنمائى بسوى پروردگارش ، يارى و مساعدتش در طاعت خدا - در بارهء خود و او - مسئول مىباشى ، و در اين تكليف به ثواب ميرسى و يا مجازات مىگردى ، پس در اين باره همچون افرادى كه توسّط حسن اثرشان بر فرزند ؛ نامهء عمل خود را در اين چند روز دنيا مىآرايند رفتار كن ، و در تربيتش آن نوع بكوش كه نزد پروردگارش - از آنچه بين تو و او عمل شده و براى او از خدا مدد گرفته اى - معذور باشى ، و لا قوّة إلَّا با لله .
24 - و امّا حقّ برادرت اين است كه بدانى او همچون دستت ياور تو مىباشد كه آن را مىگشائى ، و مانند پشت و تكيه گاه كه بدان تكيه مىكنى ، و چونان عزّت تو است كه بر آن اعتماد مىكنى ، و نيروى تو است كه با آن حمله مىكنى ، پس او را سلاح نافرمانى خدا مساز ، و وسيلهء ستم به خلق خدا قرار مده ، و ياريش را در بارهء خودش ؛ و كمك نمودن به او در برابر دشمنش ، و حائل شدن ميان او و شيطانهايش ، و نصيحت و خيرخواهيش ، و توجّه به او در راه خدا را هرگز وامگذار و از آن كوتاهى مكن ، و اين در صورتى است كه مطيع فرمان پروردگارش باشد و أوامر او را بخوبى پاسخ گويد ، و گر نه بايد خدا نزد تو مقدّم و گرامىتر از او باشد .
25 - امّا حقّ آن مولايت كه تو را از يوغ بندگى آزاد كرده اين است كه بدانى او مال خود را در باره ات خرج كرده ، و تو را از ذلَّت و وحشت بندگى به

243