مىدهند ، و از كار زشت و ناپسند باز مىدارند - توبه : 71 « ، بنا بر اين خداوند به » امر به معروف « و » نهى از منكر « بعنوان فريضه اى از جانب خود سخن آغاز فرمود ، چه او بر اين مطلب واقف بود كه اگر حقّ اين دو مطلب ادا شده و تحقّق پذيرد و برپا ماند ، تمامى واجبات چه آسان و چه مشكلش پايدار و استوار مىگردد .
چرا كه آن دو فرا - خوان و دعوتى است به اسلام ، همراه با دفع ستمگريها ، و مخالفت با ستمگران ، و تقسيم كردن بيت المال ، و پخش غنائم ، و دريافت زكات از جاى خود ، و پرداخت آن به محلّ مصرفش . سپس شما اى مردمان پرنفوذ ، جماعتى هستيد معروف به دانش و خوبى و خيرخواهى ، و بواسطهء خدا در دل ديگران مهابتى پيدا نموده‌ايد ، شرافتمند از شما حساب مىبرد ، و ناتوان و ضعيف شما را گرامى مىدارد ، و آنان كه با شما هم درجه و همپايه‌اند و بر آنان حقّ نعمتى نداريد شما را بر خود مقدّم مىدارند . هر گاه نيازهاى مردم از ايشان دريغ شود شما به شفاعت برمىخيزيد چونان هيبت پادشاهان و ملوك ، و عزّت بزرگان و سروران در كوى و برزن گذر مىكنيد ، آيا جز اين است كه تمام اينها را تنها به جهت اميدى كه مردم به برپائى حقوق الهى بشما دارند نائل شده‌ايد ؟ ! هر چند كه شما از اداى غالب حقوق خدائى در تقصير و كوتاهى بسر ميبرديد و حقّ امامان را ناچيز و بىاهميّت مىشمريد ، امّا حقّ افراد ناتوان را پس پايمال ساختيد ، ولى حقّ خود را - بنا بر ادّعايتان - طلب كرديد . نه مالى را بخشش نموديد ، و نه جانى را براى آفريننده اش به مخاطره انداختيد ، و نه با خويشاوندى براى رضاى خدا به ستيز پرداختيد ، [ و با اين حال ] شما بر خدا آرزوى بهشت مىكشيد ؛ و همجوارى با پيامبران ؛ و امان از عذابش را خواهانيد ! ! من بر شما جماعت آرزومند از خداوند ؛ بيمناكم و در هراس ، كه مبادا گرفتار عذابى از عذابهاى الهى ؛ و مشمول عقوبت خداوند گرديد ، زيرا شما به يك مقامى از بزرگى رسيده‌ايد كه بدان بر ديگران برترى و ترجيح يافته‌ايد - در حالى كه افراد مشهور به خداپرستى احترام نشوند - و شما بخاطر خدا در ميان مردم ارجمند شده‌ايد ، با چشم خود مىبينيد و ناظريد كه پيمانهاى الهى شكسته شده ؛ و هراس نداريد ! ؟ با آنكه از شكستن پيمان پدرانتان در هراسيد ! عهد و پيمان رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم خوار و بىمقدار گشته ، و كورها و لالها و زمينگيرها در همهء شهرها بىسرپرست و بىپناه مانده‌اند ، و بر آنان رحم نمىشود ، با اين حال شما در حدّ مسئوليّت خود نيز كار نمىكنيد ، و آن كس را كه در اين راه وظيفه اش را انجام مىدهد يارى نمىكنيد ! به مسامحه و سازش با ستمگران خود را آسوده مىداريد ، و تمام اينها از جهت آنست كه خداوند فرمان جلوگيرى از منكرات و بازداشتن مردم را از آنها داده ، و شما از آن

219