و مدارا برادرش ، و خرد همراه و رفيقش ، و صبر امير لشكرش .
141 - و به مردى كه در امساك و پرهيزگارى زياده روى كرده بود فرمود : اى مرد ، فرمايش الهى را نشنيده اى كه : * ( وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ ) * ، يعنى : « و به نعمت پروردگارت شكر گوى - ضحى : 11 » ؟ ! بخدا سوگند كه ناشكرى نعمتهاى او به كردار نزد خداوند بهتر از ناشكرى اوست به زبان .
142 - به فرزند خود امام حسن عليه السّلام فرمود : تو را سفارش مىكنم به : رعايت تقواى الهى ، و برپائى نماز به وقتش ، و پرداخت زكات در موردش ، و نيز به گذشت از خطا ، و فرو خوردن خشم ، و صلهء رحم ، و بردبارى در مقابل نادان ، و دقّت در فهم دين ، و درنگ و پايدارى بر اوامر الهى ، و نگهدارى و مواظبت قرآن ، و همسايه دارى نيكو ، و امر به معروف ( سفارش بر كار نيك و پسنديده ) ، و نهى از منكر ( بازداشتن از زشت و ناپسند ) ، و دورى و اجتناب از هر كار زشت ، و از هر آنچه در آن خداوند نافرمانى و عصيان شود ، سفارش مىكنم .
143 - دنيا به چهار چيز برپا است : به دانشمندى كه دانش خويش را بكار گيرد ، و به توانائى كه در احسان و نيكوكارى سخاوت ورزد ، و به نادانى كه از آموختن تكبّر نورزد ( سرباز نزند ) ، و به تهيدستى كه آخرت خود را به دنياى ديگران نفروشد . پس هر گاه دانشمند علم خويش را ناديده انگاشت ، و توانگر از بخشش خويش خوددارى كرد ، و نادان از آموختن تكبّر ورزيد ، و تهيدست آخرت خويش به دنياى ديگران فروخت ، پس [ در يك چنين وضعى ] عذاب و خسران بر آنان باد !
144 - هر آن كس كه بتواند نفس خويش از چهار چيز باز دارد ، در خور آن است كه هيچ وقت ناپسندى نبيند ، گفته شد : اى امير مؤمنان آنها كدامند ؟ فرمود : شتاب كردن ، لجاجت ، خودبينى ، و تنبلى .
145 - بندگان خدا بدانيد كه پرهيزگارى قلعهء محكم و استوارى است ، و تبهكارى قلعه اى سست و بىبنياد ، كه نه ساكنان خود را [ از آسيب ] جلوگير شود ، و نه پناهندهء بدان را در امان دارد . آرى به تقوى و پرهيزگارى است كه نيش خطا قطع مىشود ، در پرتو پايدارى و طاعت الهى است كه پاداش خدائى بدست مىآيد .
و توسّط يقين است كه ميتوان به برترين درجهء مقصود رسيد . بندگان خدا بدانيد كه خداوند موجبات نجات را از دوستانش دريغ نداشته ، چرا كه ايشان را بر آنها رهنمون گشته ( و چنانچه توبه كنند به كيفر گناه از رحمت خود مأيوس و

204