خويش جنگيد و آرزويش را سركوب كرد . صبر و پايدارى را مركب نجات خويش ساخت ، و پرهيزگارى را زاد و توشهء روز وفات . در طريق روشن گام نهاد و راه راست را مسير خويش گرفت . فرصت زندگى را غنيمت شمرد ، و بر اجل پيشى گرفت ( پيش از آنكه مرگ فرا رسد خويش را آماده كرد ) و از كردار نيك توشهء آخرت برگرفت .
82 - امير مؤمنان عليه السّلام به مردى فرمود : در چه حال و وضعيد ؟ پاسخ گفت : در اميد بسر بريم و در هراس ، فرمود : آن كس كه اميد چيزى برد آن را بجويد ، و كسى كه از چيزى بهراسد از آن بگريزد . و نمىدانم آن هراس كه در پيشامدهاى شهوانى موجب اجتناب از گناه نگردد چگونه خوف و هراسى است ؟ و آن اميد كه در وقوع حوادث ؛ سبب صبر بر مصيبت نشود ؛ چگونه اميد و رجائى است ؟ !
83 - امير مؤمنان عليه السّلام در پاسخ عباية بن ربعى كه پرسيد : آن قدرتى كه با آن برپا مىايستيم و مىنشينيم و كار انجام مىدهيم چيست ؟ ! فرمود : تو پرسشى از « قدرت » كردى ، بگو آيا تنها خود مالك آن هستى يا تو و خدا ؟ عبايه ساكت ماند ، پس آن حضرت بدو گفت : اگر گفته بودى : من و خدا ، تو را كشته بودم ، و اگر مىگفتى : بدون خدا و بتنهائى ، باز هم تو را كشته بودم ، عبايه گفت : پس چه بگويم ؟ فرمود : مىگوئى : تو مالك آنى به خواست و اجازهء خداوندى كه تنها تو را مالك آن ساخته ، پس چنانچه اختيارش را به تو بسپرد آن از بخشش او است ، و اگر تو را از داشتن آن محروم دارد از آزمون او است . پس اوست مالك آنچه اختيار بخشيده ، و تواناى بر آنچه توانمندت ساخته .
84 - اصبغ بن نباته گفت : شنيدم امير مؤمنان عليه السّلام مىفرمود : سخنى را برايتان بازگو مىكنم كه رعايت بدان در خور هر مسلمانى است ، سپس بما رو كرده فرمود : خداوند بندهء مؤمنى را در اين سرا مجازات ننمايد مگر اينكه او كريمتر و بزرگوارتر از آن است كه روز قيامت آن كيفر را تكرار كند . و همچنين پردهء عفو بر كردهء هيچ بندهء مؤمنى در اين سرا نكشيده و آن را نبخشيده جز آنكه بزرگوارتر و بخشنده تر و گرامىتر از آن است كه به روز جزا عفو و بخشش خود را از او دريغ دارد . سپس فرمود : و همچنين گاهى خداوند بنده را به رنج و بلائى در جسم و دارائى و خانوادهء او بيازمايد ، و اين آيه را خواند : * ( ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ ) * ، يعنى : « هر مصيبتى كه به شما رسد به سبب كارها و خطاها و گناهانى است كه مرتكب آن شده‌ايد ، و از بسيارى [ گناهان ] در

195