« روح القدس » و « روح ايمان » و « روح قوّت » و « روح شهوت » و « روح بدن » .
توسّط « روح القدس » پيامبرانى مرسل مبعوث شدند ، و به وسيلهء « روح ايمان » خدا را پرستش كردند و كسى را انباز او نساختند ، و با « روح قوّت » با دشمن خود جنگيدند ، و به امر معاش خود پرداختند ، و با « روح شهوت » لذّت خوردن و نوشيدن را بردند و از نكاح حلال زنان برخوردار شدند ، و با « روح بدن » جنبيدند و راه رفتند ، پس اين گروه نيز آمرزيده‌اند و از لغزششان چشم پوشى شده است ( كنايه از عصمت آنان دارد ) . سپس [ در قرآن ] فرمود : * ( تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ الله وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ وَآتَيْنا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّناتِ وَأَيَّدْناه بِرُوحِ الْقُدُسِ ) * ، يعنى : « اين پيامبران ، برخىشان را بر برخى برترى داديم ، از ايشان كسى بود كه خداوند با وى سخن گفت ، و برخىشان را به پايه‌هاى بالا برد ؛ و عيسى پسر مريم را حجّتها و نشانه‌هاى روشن داديم و او را به روح القدس نيرومند گردانيديم - بقره : 253 » ، سپس در بارهء تمام پيامبران فرمود : * ( وَأَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْه ) * ، يعنى : « و ايشان را به روحى از نزد خويش نيرومند گردانيد - مجادله : 22 » ، يعنى ايشان را با آن روح گرامى داشت و بر ديگران برترى داد ، اين دسته نيز آمرزيده‌اند .
سپس اصحاب ميمنه را ياد فرمود ، و ايشان همان مؤمنان حقيقى و راستين هستند ، كه خداوند در آنان چهار روح نهاده است : « روح ايمان » و « روح قوّت » و « روح شهوت » ، و « روح بدن » . پس بنده همواره خواهان كمال اين ارواح است تا هنگامى كه حالاتى برايش پيش آيد . سائل پرسيد : آن حالات چيست ؟ حضرت در پاسخ فرمود : أمّا نخستين حالات همان فرمايش الهى است كه : * ( وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لا يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئاً ) * يعنى : « و برخى از شما به پستترين دوران عمر بازگردانده شود تا سرانجام پس از دانائى چيزى نداند - نحل : 70 » ، اين همان كسى است كه همهء ارواحش كاستى يافته ، ولى از ايمان بيرون نرفته ، زيرا خداوند اين كار را كرده و او را بدين جايگاه كشانده است . اين چنين فردى نه براى نماز وقتى شناسد و نه توان نماز شب دارد و نه قادر به روزه است ، اين كاهش « روح ايمان » است ، و بخواست خدا زيانى هم به او ندارد .
و « روح شهوت » از او به گونه اى نقصان پذيرد كه چنانچه زيباترين دختران آدم بر او بگذرد هيچ رغبتى به او نكند . و تنها « روح بدن » باقى ماند كه تا فرا

173