آخرت روبرو و مقابل شود و با قيامت بهشت نزديك شود و بهشت مايهء حسرت و افسوس اهل دوزخ است ، و دوزخ مايهء اندرز پرهيزگارى است ، و پرهيزگارى اساس و ريشهء احسان . تقوا و پرهيزگارى هدف و غايتى است كه نه پوينده اش هلاك شود و نه عامل بدان پشيمان گردد . زيرا در پرتو تقوا است كه رستگاران كامياب گردند . و با گناه و نافرمانى است كه بازندگان خسارت و زيان بينند .
پس بايد خردمندان جلوگيرى كنند ، و اهل تقوا درس گيرند .
پس ايمان بر چهار ستون است : صبر ، باور ، عدل و داد ، و جهاد .
و صبر چهار شاخه دارد : اشتياق ، ترس ، زهد ، انتظار . پس هر كس كه مشتاق بهشت است شهوتهاى نفسانى را از ياد ببرد . و كسى كه از دوزخ بيم داشت از چيزهاى حرام پرهيز كند . و هر كس كه در دنيا زاهد باشد مصيبتها بر او آسان گردد . و آن كس كه چشم براه و در انتظار مرگ است در كارهاى خير شتاب ورزد .
و يقين چهار شاخه دارد : تيزهوشى ، رسيدن به حقايق ، عبرتشناسى ، سنّت و روش پيشينيان . هر آن كس كه تيزهوش است به حقيقت برسد . و كسى كه به حقيقت پى برد عبرت گيرد ، و هر كس كه درس گرفت راه و روش گذشتگان را بشناسد و به كار گيرد ، و چنين شخصى گويا با پيشينيان زندگى كرده است .
و عدل و داد چهار شاخه دارد : فهم عميق ، فرو رفتن در دانش ، قضا و داورى صحيح ، و حلم و بردبارى وسيع و پهناور . پس هر كس فهميد ؛ تمام نقاط تاريك دانش را روشن كند . و كسى كه حكم و فرمان را شناخت گمراه نشد . و هر كس بردبارى پيشه ساخت در كارش كوتاهى نورزيد و بدان صفت در ميان مردم خوشنام زيست .
و جهاد چهار شاخه دارد : سفارش به نيكى ، بازدارى از زشتى ، و پايدارى در ميادين نبرد ، و دشمنى با فاسقان . پس هر كس كه سفارش به نيكى كرد پشت مؤمنان را استوار و محكم ساخت . و آن كس كه از زشتى بازداشت كافران را زبون و خوار كرده ، و كسى كه در ميادين نبرد پايدارى نمود اداى وظيفه كرده است ، و هر آن كس كه فاسقان را دشمن دارد براى خدا خشم گرفته و براى چنين شخصى خداوند خشم و غضب كند . اين بود تعريف ايمان و اركان و شعبه هايش .
و كفر بر چهار ستون است : فسق ، غلوّ ، شكّ ، و شبهه .
و فسق چهار شاخه دارد : تندخوئى ، كوردلى ، بىتوجّهى ، سركشى . پس فرد خشن و تندخو مؤمن را خوار و فقيهان و دينشناسان را دشمن دارد و بر گناه اصرار

150