هر كس به آنان بنگرد گمان برد كه بيمار و ناخوشند ، و گويد : ديوانه است . در حالى كه انديشه اى بزرگ آنان را به اين وضع درآورده ، هر گاه بزرگى و قدرت خداى متعال را همراه ياد مرگ و هراسهاى روز رستاخيز به ياد آرند اين يادآورى ، دلهاشان را به وحشت اندازد و خاطرشان آشفته و پريشان گردد ، و فكرشان از هوش برود . و هر گاه كه از اين ماجرا نگرانند ، با كردار شايسته به سوى خدا شتابند ، و در اين راه از اعمال اندك خشنود نشوند ، و فراوان را بسيار نشمارند ، همواره خويشتن را متّهم مىدارند و از كردارشان بيمناكند ، هر گاه يكى از آنان ستوده و تعريف شود از آنچه مىگويند در هراس افتد و گويد : « من از ديگران به خود آگاهترم و پروردگارم به حال من داناتر ، بار إلها بدان چه مىگويند مرا مؤاخذه مفرما ، و بهتر از آنچه پندارند قرارم ده ، و گناهانى را كه نمىدانند بيامرز ، همانا توئى داناى نهانها . و از نشانه‌هاى هر يك از افراد پارسا و پرهيزگار اين است كه : او را در فهم آئين و انجام احكام دين قوى و نيرومند بينى ، و در سستى نمودن به عمل بيمناك و ترسنده . ايمانش در حدّ يقين است ، و در كسب دانش حريص . در شناخت موارد رفق و مدارا زيرك است و در انفاق مهربان . در فهم دين باهوش و دانشمندى است بردبار . در توانگرى ميانه رو است و در عبادت خاشع . در فقر و تنگدستى تظاهر به راحتى كند و در سختى شكيباست . با زحمتكشان مهربان است و در راه حقّ بخشنده . در بدست آوردن سود آرام است و طالب روزى حلال . در راه هدايت و تكامل با نشاط است و از طمع و آز به دور . در درستكارى پايدار است و به هنگام شهوت خويشتن دار . ستايش نادان او را مفريبد ، و حساب و شمارش اعمالش موجب كندى كردار شايستهء او نمىشود . در عين اينكه كردار شايسته مىكند ترسان است . روز را به شب رساند در حالى كه همّش سپاسگزارى است .
و شب را به بامداد برساند و تمام فكرش ياد خداست . شب را با حال خوف سپرى كند و روز را با خرسندى و شادى آغاز كند . ترسان و بيمناك از غفلتى است كه از آن برحذر شده ، و شادمان و خرسند از فضل و رحمتى است كه بدو رسيده .
اگر نفس او در آنچه برايش دشوار است نافرمانيش كند ، او نيز از آنچه نفس دوست مىدارد محرومش سازد . شاديش در مواردى است كه از خطا بر حذر باشد .
روشنى ديده اش در چيز ماندگار است ، و بىرغبتيش در چيز فانى . حلم و بردباريش را به دانش آميخته است و دانش را به كردار . او را بينى كه از سستى و تنبلى بدور و نشاطش پيوسته است . آرزويش كوتاه است و لغزشش اندك . دلش خاشع است

147