هستى بخيل و تنگ نظر ، پس در اين صورت چقدر زود است دست كشيدن مردم از درخواست تو آنگاه كه از بخششت مأيوس شوند ، با اينكه بيشتر نيازهاى مردم براى تو عارى از هر گونه رنج و زحمتى است ، مانند شكايت از ستم ، يا دادخواهى است . پس - به خواست خدا - از آنچه برايت شرح دادم بهرهء لازم را ببر ، و به آنچه خوشبختى و رشدت را تأمين مىكند بسنده كن .
سپس زمامداران را افراد مخصوص و همرازانى است كه در آنان عاداتى از قبيل خودخواهى و دست درازى و عدم انصاف در داد و ستد مىباشد ، پس ريشهء ستم آنان را با از بين بردن موجبات آن از بيخ بركن ، و هرگز به خويشان و اطرافيان درگاهت زمينى از املاك دولتى را به بخشش وامگذار ، و هرگز نبايد قراردادى به سود آنان ببندى كه موجب ضرر ساير مردم باشد ، خواه در بهره اى كه از آب دارند يا عمل مشتركى كه هزينه‌هاى آن را بر ديگران نهند ، و در نتيجه و پايان كار سود و لذّت آن نصيب ايشان شده ، و عيب و ننگش در سراى دنيا و آخرت دامنگير تو خواهد شد . بر تو باد به دادگرى در فرمانت ، آنگاه كه كارها به تو مىرسد ، و حقّ را در بارهء ايشان - نزديك يا دور - رعايت كن ، و در اين راه شكيبا باش و آن را به حساب خدا گذار ، و همين رفتار را با خويشان و فاميلت نيز انجام بده ، و عاقبت آن را با همهء سختى و رنجى كه دارد چشم دار ، زيرا پايان آن پسنديده است .
و چنانچه رعيّت به تو گمان ستمى بردند ، در اين صورت عذر و دليلت را براى آنان باز و روشن ساز ، و با صراحت و بىپرده ذهنشان را از هر نقطهء سياهى پاك دار ، چه در اين گونه رفتار پرورش جان تو و ارفاق و ملاطفتى براى رعيّت نهفته است ، و نيز طلب پوزش و عذرخواهى مىباشد كه تو را به خواسته ات - كه برپاداشتن آنان بر حقّ است - در كمال نرمش و خوبى مىرساند ، مبادا چنانچه دشمنت به تو پيشنهاد صلحى پسنديده داد آن را نپذيرى ، زيرا در صلح و آشتى ؛ آسايش لشكرت ، و رهائى از اندوه فراوانت ، و امنيّت كشورت نهفته است ، ولى - و زنهار - از نزديكى دشمن به هنگام پيشنهاد صلح ، زيرا دشمن گاهى نزديك مىشود كه غافلگير سازد ، پس بهتر است كه احتياط و دورانديشى را بكار بندى و جلوى هر راه نفوذ احتمالى و خطرناكى را سدّ نمائى ، و در همهء كارها به خدا توكَّل و اعتماد است . و چنانچه بر سر يك موضوع بين تو و دشمنت مشكلى پيش آمد كه به سبب آن ناچار به عقد قرارداد صلحى با او شدى يا تعهّدى در باره اش نمودى ، بايد به عهد خود وفا كنى ، و آن را به درستى رعايت نمائى ، و حتى

133