پس خدا را خدا را ، در بارهء طبقهء پائين ، بيچارگان ، و درماندگان ، و مستمندان ، و نيازمندان كه در شدّت فقرند و زمينگيران در نظر دار ، زيرا اين طبقه به دو گروه تقسيم مىشوند : يا نيازمند خرسندند ( قانع ) ، و يا بينواى سائل ( معتر ) ، پس آنچه را كه خداوند از حقّ خود براى آن طبقه نزد تو سپرده است در اختيارشان گذار ، و از درآمدها ( مستغلَّات دولتى ) در هر شهر براى آنان حقوقى مقرّر دار ، و اين را بدان كه براى آنان كه دورند همان حقّ است كه براى نزديكان است و رعايت همه به عهدهء تو است .
مبادا توجّه به كارى تو را از رسيدگى به حال ايشان به خود مشغول دارد ، زيرا در پرداختن به كارهاى مهمّ و بزرگ عذر و بهانه اى در اهمال كارهاى كوچك نيست . بنا بر اين از رسيدگى به كارشان دريغ مورز و چهره ات را بر رويشان درهم مكش ، و براى رضاى خدا فروتنى كن تا خداوند جايگاهت را رفيع كند ، و در مقابل ضعيفان افتاده و فروتن باش ، و چنان بنما كه در اين كار به ايشان نيازمندى ، و خود شخصا به بررسى حال آن افراد كه مشكلاتشان به تو گزارش نمىشود بپرداز ، از كسانى كه چشمها حاضر به ديدنشان نيست ، و مردم آنان را كوچك مىشمارند . براى بررسى حال آنان شخص مطمئنّى كه از جماعت خداترسان و فروتنان باشد برگزين ، تا مشكلات ايشان را به تو گزارش دهد ، پس رفتارت با آنان به گونه اى باشد كه به هنگام روبرو شدن با خدا ( روز قيامت ) عذر و بهانه اى را پيش فرستاده باشى ( معذور باشى ) . زيرا كه اين گروه از ديگران به عدل و داد نيازمندترند ، و در اداى حقّ همگان نزد خدا جاى عذر و بهانه اى باقى گذار . و حال يتيمان و زمين گيران و سالخوردگان را بررسى كن ، آنان كه هيچ راه چاره اى ندارند و نمىخواهند دست نياز به سوى مردم برند ، و براى آنان جيره و خواروبارى معيّن دار چرا كه ايشان بندگان خدايند ، پس به وسيلهء نجات اين جمعيت از مشكلات و برگرداندن آنان به جايگاه اصليشان از نظر حقوق و مزايا خود را به خداوند نزديك ساز ، زيرا محقّقا ، اعمال و كردار آدمى تنها به درستى نيّت خالص مىگردد . پس بدين نكته توجّه كن كه دل همهء مردم يا بعضى از ايشان تنها به احقاق حقوقشان در پنهانى خوش نشده و آرام نمىگيرد ، بلكه بايد حضورا حاجات خود را با تو در ميان نهند ، و اين مطلب بر زمامداران سخت و گران است ، و رعايت حقّ بتمامه سخت و ثقيل است . هر چند كه خداوند آن را براى گروهى كه خواهان عاقبتند راحت و سبك ساخته است ، آنان خود را وادار به صبر كرده و به صحّت و درستى وعدهء الهى - براى

130