نامه‌هاى رسيده را وارسى كن و حاجتمندان را زير نظر دار ، و ببين كه ولايت و پذيرش آنان نسبت به والى و امامشان چگونه است ، زيرا بسيارى از دفترداران و منشيان - جز آنان كه خدا نگاهشان دارد - تنگدل ( ملولى ) و عزّت طلب و خودبين مىباشند . و مردم چاره اى جز درخواست نيازشان ندارند ، و بايد بدانى هر عيبى كه در منشيان ( دفترداران ) تو باشد و تو از آن چشم پوشى كنى شخصا مسئول آن خواهى بود ، و در مقابل ، هر گونه فضيلتى كه در آنان باشد نيز به حساب تو خواهد بود ، افزون بر ثواب نيكوئى كه در پيشگاه خدا دارى .
سپس ( اى مالك ) توجّه خود را به بازرگانان و صنعتگران معطوف دار ! درخواستهاى آنان را بپذير ، و سفارش ايشان را بنما ، برخى از ايشان مقيم شهرهايند ، و گروهى از آنان دوره گردند ؛ سرمايهء خود را به صورت كالا مىگردانند و جاى ثابتى ندارند ، و دسته اى هم كه صنعتگرند و به دست خود كار مىكنند ، چرا كه بازرگانان مايه هائى براى منفعت بوده و نيازمنديهاى مردم را در شهرها ، در بيابان و دريا و دشت و كوهسار و آنجاهائى كه مردم كمتر دسترسى دارند و جرأت رفتن بدان جا را نيز ندارند ، از سرزمينهاى دشمن تو - كه داراى صنايعى شدند و خداوند سود و منفعت را بر دست آنان جارى ساخته است - گردآورى مىكنند . بنا بر اين پاس حرمتشان را بدار ، و امنيت راههايشان را برقرار ساز ، و حقوقشان را حفظ كن ، اين نكته را مدّ نظر دار كه ايشان مردمى آرام و صلح جويند كه هيچ ترس و هراسى از ياغى شدن و آشوبشان نيست . و بهترين امور در نزد ايشان آنچه موجب برقرارى امنيت و حفظ حاكم است - پس شايسته است كه به امور آنان - در شهرى كه هستى و نيز شهرهاى اطرافت - رسيدگى نمائى ، و بدان با همهء اين گفتار تعداد بسيارى از ايشان در معامله بيش از حدّ سختگيرند و بخل مىورزند ، و پيوسته در پى احتكار و تحكَّم اجناسند ( هر قيمتى كه خود خواهند روى اجناس گذارند ) و اينها موجب زيان تودهء مردم و عيب و ننگ بر واليان است .
بنا بر اين از احتكار جلوگيرى كن ! چرا كه رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم از آن منع نمود . داد و ستد مىبايد بسيار آسان و راحت صورت پذيرد و بر موازين عدل استوار باشد ، و نرخها به هيچ يك از طرفين - فروشنده و خريدار - ضرر نرساند . پس هر گاه بازرگانى پس از ممنوعيت احتكار از طرف تو به چنين كارى دست يازيد ، او را - به اندازهء خودش و غير ظالمانه - كيفر ده و مجازات كن ، زيرا رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم چنين شيوه اى را معمول مىداشت .

129