نام کتاب : تحف العقول عن آل الرسول ( ص ) ( فارسي ) نویسنده : ابن شعبة الحراني جلد : 1 صفحه : 128
درس گرفتن از زمامداران گذشته مىباشد ، و تو در آنچه بدان گماشته شده اى به مانند كسى عمل كن كه ميل دارد حمد و ثناى مردمان و ثواب و پاداش خداوند در رضايش و خشنودى امام را ذخيره كند ، و لا قوّة إلَّا با لله . سپس در وضع منشيان و دفتردارانت نظر كن ، و به بررسى نيازمنديهاى هر كدام از آنان بپرداز ، و بر ايشان پايه و رتبه اى قرار ده ، و كارهايت را به بهترينشان بسپار ، نامههاى حاوى تدابير و اسرار خود را به كسى كه از صلاحيت اخلاقيش آگاهى بسپار ، و از جملهء افرادى كه براى گفتگو در كارهاى حسّاس و مهمّ شايستگى لازم را داشته و صاحبنظر و خيرخواه و باهوش باشد . و از همگان رازدارتر بوده و از افرادى كه موقعيّت و منصب سركشش نسازد ، و گستاخى و دليرى به وادى هلاكش نكشاند كه در خلوت به تو دليرى كند و در حضور مردم دنبال آن را بگيرد . و در خواندن گزارشهائى كه از اطراف برايت مىرسد و در ارسال پاسخ صحيح آنها غفلت و كوتاهى نكند ، و آن خواه در چيزى باشد كه از تو دريافت مىدارد و يا از سوى تو مىبخشد . بايد پيمانهائى كه براى تو تنظيم ميكند سست و آسيب پذير نباشد ، و اگر پيمانى به زيان تو بسته شده باشد در گسستن آن در نماند . ارزش خويشتن را خوب بشناسد و از آن بىاطَّلاع نباشد ، چه ؛ آن كس كه از منزلت خود بىخبر است از ارزش و مقام ديگرى آگاهيش بمراتب كمتر است . و غير از اين جهت نامهها و دفاتر خراج و دفاتر نظامى و لشكريت گروهى را بگمار كه در انتخاب ايشان تمام تلاشت را مصروف داشته اى ، چرا كه آنان مسئولين حكومت و ولايت تو هستند كه سود ايشان براى تو بيشتر و براى عموم همگانىتر است . سپس در انتخاب اين منشيان هرگز به فراست و اطمينان و خوشگمانى خود تكيه مكن ، زيرا آنان مىدانند كه چگونه با ظاهرسازى و خوش خدمتى نظر زمامداران را جلب نمايند ، هر چند در پشت اين ظاهر آراسته هيچ گونه نشانى از خيرخواهى و اخلاص و درستى نباشد . ولى ميتوانى آنان را توسّط مسئوليتهائى كه براى واليان نيكوكار پيش از تو عهده دار بودهاند بيازمائى ، در اين صورت به خوش سابقه تر و معروفترين آنان به نجابت و امانت اعتماد كن ، چه ؛ اين دليل آنست كه تو براى خدا و كسى كه ولايت را به دستت سپرده است خيرخواه مىباشى ، سپس ايشان را به خوش خدمتى و نرمى در سخن فرمان ده ، و براى هر يك از كارهايت بايد رئيسى انتخاب كنى كه او را نه بزرگى و عظمت كارها درمانده اش سازد و نه كثرت آنها پريشان و خسته اش كند ، سپس به بررسى حالات پنهانشان بپرداز و
128
نام کتاب : تحف العقول عن آل الرسول ( ص ) ( فارسي ) نویسنده : ابن شعبة الحراني جلد : 1 صفحه : 128