* ( لَعَلِمَه الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَه مِنْهُمْ وَلَوْ لا فَضْلُ الله عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُه لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطانَ إِلَّا قَلِيلًا ) * ، يعنى : « و حال آنكه اگر آن را به پيامبر و صاحبان امر خويش باز مىگرداندند هر آينه كسانى از آنان كه [ حقيقت ] آن را بيرون مىكشند آن را مىدانستند ( و به آنان مىفهماندند ) و اگر فزون بخشى و مهربانى خدا بر شما نبود از شيطان پيروى مىكرديد مگر اندكى - نساء : 83 » . بنا بر اين واگذارى به خدا همانا بكاربردن دستورهاى صريح اوست ، و واگذارى به رسول يعنى پيروى كردن از سنّت او كه همه آن را تاييد مىكنند ، نه آنچه مورد اختلاف است و يا مورد خاصّى دارد . و مائيم خاندان رسول خدا كه دستورات صريح قرآن را بيرون مىكشيم ، و متشابه آن را جدا مىسازيم و حكم ناسخ را از منسوخ - كه خداوند بار گران تكليفش را از آن برداشته است - مىشناسيم .
پس در كار دشمنت به همان شيوه اى كه از ما در بارهء دشمنان سراغ دارى رفتار كن ، و لحظه به لحظه گزارش هر پيشامدى را به ما بنويس ، تا از طرف ما دستورات كلَّى دريافت دارى ، و خداوند يار و مددكار است . سپس در كار داورى در بين مردم با نيّتى پاك نظاره كن ، زيرا دادرسى در گرفتن حقّ ستمديده از ستمگر ، و ستاندن حقّ ناتوان از قوى ، و برپائى حدود الهى بر اساس مقرّرات و برنامهء مربوطه ، همه و همه از سلسله امورى است كه موجب اصلاح بندگان خدا و ديار و شهرهاى او ميگردد . پس براى داورى و قضاء در بين مردم بهترين افراد و ارزشمندترينشان را از نظر دانش و بردبارى و پارسائى و بخشندگى انتخاب كن . كسى باشد كه مشكلات او را در تنگنا قرار ندهد ، و برخورد مخالفان با يك ديگر او را از كوره به در نبرد ، و ديگر از خصوصيّاتش اين باشد كه : در خطايش پافشارى نكرده و اصرار نورزد ، و برگشت به حقّ - به هنگام روشنشدنش - بر او گران نيايد و سخت نباشد ، هيچ گاه دلش به طمعى نگرايد ، و در فهم مطالب به دانستن سطحى اكتفا نكند ، و در موارد شبهه بيش از ديگران تأمّل كند ، و به دليل و برهان بيشتر از همه تمسّك جويد ، و از مراجعهء دادخواهان كمتر از ديگران ناراحتى كشد ، و در كشف حكم حقيقى پايداريش بيش از ديگران باشد به هنگام آشكار شدن حقّ از همه استوارتر و قاطعتر باشد . از كسانى كه مدح و ثناى فراوان فريبش ندهد ، و ستايش بىحدّ دلش را نبرد ، و توجّهى به تبليغ نكند ، پس براى منصب و كرسى قضا و داورى اين گونه افراد را برگزين ، ولى البتّه چنين افرادى كم و كميابند . آنگاه شايسته است كه قاضى اين چنين را پيوسته بيازمائى و داوريش را بررسى كنى ، و در بذل و بخشش

124