آرمان تو گردند ، زيرا فزونى يادآورى كارهاى خوبشان - به خواست خدا - شجاعان را به حركت بيشتر تشويق مىكند ، و آنان را كه در كار سستى مىورزند به كار وادار مىسازد . سپس بايد بر آنان جاسوسانى معروف به امانت و حقّگوئى بگمارى تا حسن خدمت هر كدام از آنان را ثبت نمايند ، و آنان به اطَّلاع تو بر حسن خدمتشان مطمئن گردند . سپس بايد زحمت هر كدام از آنان را به دقّت بدانى ، و هرگز زحمت و تلاش كسى از آنان را به ديگرى نسبت ندهى ، و در پاداش او به اندازهء زحمتى كه كشيده كوتاهى مكنى ، به هر كدام از آنان فراخور خدمتش پاداش دهى ، و در حدود فعّاليّتش تقدير كنى . مبادا شرافت و بزرگى كسى موجب شود كه رنج اندك او را بزرگ شمارى و نه كوچكى و بىمايگى كسى موجب گردد كه خدمات بزرگش را كوچك پندارى . و مبادا لغزش و خطاى اتّفاقى از فرد خوش سابقه اى شخصيت او را در نظرت تباه سازد . پس [ بدان كه همهء ] ارجمندى از آن خداست ، آن را به هر كس كه بخواهد مىدهد . و سرانجام [ نيك ] پرهيزگاران راست .
و چنانچه يكى از افراد لشكرت و از آنان كه ضرباتى بر دشمن وارد ساخته‌اند به شهادت رسيد در اين صورت تو بايد به مانند يك وصىّ مهربان و مورد وثوق در خانواده اش جانشين او گردى تا آنجا كه هيچ گونه فقدان سرپرست خانه در بين آنان مشاهده نشود ، زيرا كه اين كار دلهاى پيروانت را بر تو مهربان مىسازد ، و حسّ فرمانبردارى تو را در ايشان زنده مىكند ، و براى جانفشانى در زير لواى حكومت تو - هر چند سخت و مشكل باشد - آماده مىشوند .
و رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم را در رفتار با مشركين قوانين و مقرّراتى بود ، و براى ما نيز پس از او سنتهائى است كه در بارهء ستمكاران و آنان كه رو به قبلهء ما دارند و نام مسلمانى بر خود نهند اجرا شد ، چرا كه خداوند مردمى را كه دوستدار راهنمائيشان بوده فرموده است : * ( يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا الله وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوه إِلَى الله وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِالله وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا ) * ، يعنى : « اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد ، خداى را فرمان بريد و پيامبر را نيز فرمان بريد ، و صاحبان امر را كه از شمايند ، پس اگر در بارهء چيزى ستيزه و كشمكش كرديد آن را به خدا ( كتاب خدا ) و پيامبر بازگردانيد ، چنانچه به خدا و روز بازپسين ايمان داريد ، كه اين بهتر است و سرانجام آن نيكوتر - نساء : 59 » ، و در آيهء ديگر فرموده : * ( وَلَوْ رَدُّوه إِلَى الرَّسُولِ وَإِلى أُولِي الأَمْرِ مِنْهُمْ

123