درنياورد . سپس روابط خود را با افراد با شخصيت و اصيل و خاندانهاى صالح و خوش سابقه برقرار ساز ، و پس از آن با مردمان شجاع و سخاوتمند و افراد بزرگوار ، چرا كه آنان كانون كرم و مراكز نيكى مىباشند ، كه مردم را به خدا خوشبين نمايند و به قضا و قدر معتقد سازند . سپس همچون پدرى كه به امور فرزندش رسيدگى مىكند تو هم به كارهايشان رسيدگى كن . مبادا آنچه كه ايشان را بدان تقويت مىنمائى در ديده ات بزرگ آيد . و هرگز لطف و محبّتى را - گر چه اندك باشد - در بارهء آنان ناچيز و بىارزش مشمار ، زيرا همين لطف و محبّتهاى كم ، آنان را وادار به خيرخواهى و حسن ظنّ نسبت به تو مىسازد . زنهار مبادا به صرف اينكه به كارهاى بزرگشان رسيدگى مىكنى از رسيدگى به جزئيّات امور آنان غافل شوى ! كه هر كدام جايگاه ويژهء خود را دارد ، محبّتهاى جزئى جاى خود را و كارهاى بزرگ نيز موقعيّت مخصوص به خودش را دارد كه خود را از آن بىنياز نمىدانند .
و بايد گزيده ترين فرماندهان لشكر تو كسى باشد كه در كمك به سپاهيان بيش از همه مواسات كند ، و از در بذل و بخشش بر آنان مضايقه ننمايد ، و در هزينهء بازماندگانشان نيز گشايش دهد تا در جهاد دشمن يك دل و آسوده خاطر گردند . و پيوسته ايشان را از عواطف قلبى و مراقبتهاى خود نسبت به آنان باخبر ساز تا بدانند كه در نزد تو عزيزند و ارجمند ، و مطمئن شوند كه تو به فكر گشايش زندگى آنان هستى ، و آن را با خوشرفتارى و توجّه و مهربانى ثابت و محقّق ساز ، زيرا كه مهرورزيدنت به آنان دلهاشان را بر تو مهربان نمايد . و به راستى برترين چيزى كه موجب روشنائى چشم زمامداران مىشود گسترش عدالت در همهء شهرها و موجب محبوبيّت نزد رعيّت است ، زيرا محبّت آنان جز با پاكى دلهايشان آشكار نمىگردد ، و وفادارى آنان تنها از راه محافظت اولياء امور و نگهدارى فرمانداران ، و سنگين نشمردن دوام حكومت آنان ، و عدم آرزوى پايان يافتن حكومتشان صورت مىپذيرد . زنهار مبادا در اداره نمودن قشونت به همان بهرهء غنيمت كه بين آنان تقسيم نموده اى اكتفا نمائى ! ليكن علاوه بر بهرهء هر غنيمت ، از بيت المال نيز به ايشان بده تا يارى ايشان را جلب كنى و اين كار موجب بازگشت آنان به يارى خدا و دينش باشد . و در ميان لشكر افراد شجاع و دلير را از ديگران امتياز ده ، و اين كار را به وسيلهء بخشش نمودن و تعريف و تمجيد آنان ، و احوالپرسى از تك تك ايشان ، و يادآورى دلاوريهائى كه در هر ميدان از خود نشان داده‌اند انجام ده تا هم فكر و هم

122