باز نايستد خردورزى نكند و كسى كه خردورزى نكند سبك و خوار گردد ، و كسى كه سبك شد احترامش ندارند ، و كسى كه مورد احترام نباشد بايد سرزنش شود ، و هر كه مالى را بناحق بدست آورد نابجا خرج كند ، و كسى كه بطور پسنديده ( يعنى با نصيحت و تفكر ) دست از كار زشت ندارد بطور ناپسند ( و ناچارى ) دست از آن خواهد كشيد ، و كسى كه نشسته چيزى بمستمند ندهد ايستاده از او دريغ شود .
( مترجم گويد : در اين جمله از كلام امير مؤمنان عليه السّلام چند وجه گفته شده كه يكى همان بود كه ترجمه شد ، باينكه فعل اول بصورت معلوم و فعل ثانى بصورت مجهول باشد و خلاصه اش اين است كه كسى كه در حال عزت و شوكت در آن حال كه مستمندان دورش را گرفته‌اند و او نشسته است چيزى بمستمندان ندهد مبتلا گردد باينكه در حضور ديگران مستمندانه بايستد و دست نياز بسوى شوكتمندان نشسته دراز كند و چيزى باو ندهند ، و اين وجهى است كه مجلسى ( ره ) از ميان وجوه ديگر اختيار نموده ، و وجه ديگرى كه فيض ( ره ) و ابن ابى الحديد گفته‌اند كه هر دو فعل را بصورت مجهول بخوانيم و خلاصه معنى اين مىشود كه كسى كه در حال نشستن چيزى باو نرسد قيام هم باو سودى نبخشد يعنى روزى خدا بهر طورى تقسيم شده بهمان نحو ميرسد و سعى و كوشش و قيام و قعود در آن تأثيرى ندارد ) .
و هر كه عزت بناحق ( و بيجا ) طلبد زبون گردد ، و هر كه بزور و ستم پيروز گردد مغلوب خواهد شد ، و هر كه با حق دشمنى كند وهن ( سستى يا پستى ) ملازم او گردد ، و هر كه فهم خود را بكار اندازد محترم گردد ، و هر كه تكبر ورزد كوچك شود ، و هر كه نيكى نكند مورد ستايش قرار نگيرد .
اى مردم مردن ( با شرافت ) بهتر از زيستن ( با خوارى و ننگ ) است ، و چالاكى ( در اطاعت ) پيشاپيش ناتوانى و سرگردانى است ، و حساب پيش از عقاب ، و گور بهتر از فقر و ندارى است ، و چشم پوشيدن به از نگاه كردن بسيار است ، و روزگار روزى بسود تو است و روزى بزيان تو ، پس در آن هنگامى كه بسود تو كار كند سرمست مشو ، و چون بزيان تو پيش آيد شكيبا باش كه بهر دوى آنها آزمايش شوى .
- و در نسخه ايست كه : و هر دوى آنها آزمايش گردد - .
اى مردم عجيبتر چيزى كه در انسان است دل او است ، و اين دل داراى موادى از حكمت ( و

29