در توضيح بيان كرديم ) ( 1 ) آنگاه فعل حمل را بغير خود كه مخلوقى از مخلوقاتش باشد نسبت داده است بدين جهت كه از آن مخلوق بسبب حمل عرشش عبادت خواسته است ، حاملان عرش حاملان علم خدايند و مخلوقى هستند كه گرد عرش او تسبيح گويند و بعلم او كار كنند و فرشتگانى هستند كه كردارهاى بندگانش را نويسند و از اهل زمين بسبب طواف گرد خانه خويش عبادت خواسته است ( پس از هر مخلوقى بنوعى خاص عبادت خواسته است ) و خدا بر عرش تسلط دارد چنانچه فرمود ( و در باب سابق بيان شد ) و عرش و آنها كه حملش كنند و آنها كه گردش باشند ( همگى نسبت بخدا محمولند ) و خدا حامل آنها و حافظ آنها و نگهدارندهء آنهاست و بپادارنده هر جان و بالاى هر چيز و بر همه چيز است و نسبت بخدا كلمه محمول و اسفل بتنهائى بدون اينكه بكلمه ديگرى بچسبد نبايد گفت تا لفظ و معنى خراب شود ( زيرا اسماء خداى تعالى توقيفى است « و محمول و اسفل » علاوه بر اينكه دلالت بر نقص و احتياج دارد در هيچ دعائى نسبت بخدا گفته نشده است ولى جايز است بكلمه ديگر بچسبد و مثلا گفته شود عرش خدا محمولست زمين خدا اسفل آسمانست ) ابو قرة گفت : شما آن روايت را تكذيب ميكنيد كه ميگويد : چون خدا خشم كند ، فرشتگانى كه عرش را حمل ميكنند از سنگينى دوش خود خشم او را دريابند و بسجده در افتند و چون خشم خدا برود دوش آنها سبك شود و بجايگاه خويش ( حالت اوليه ) برگردند ، حضرت فرمود : بمن بگو از زمانى كه خدا شيطان را لعنت كرده و بر او خشمگين شده است تا امروز كى از او خشنود گشته است طبق بيان تو كه خدا هميشه بر شيطان و دوستان و پيروانش خشمگين است ( پس بايد از آن زمان تا حال حاملان عرش در سجود باشند ، بعلاوه ) چگونه جرأت ميكنى كه پروردگار ترا بدگرگونشدن از حالى بحالى نسبت دهى و بگوئى آنچه بر مخلوق وارد مىشود بر او هم وارد شود ، او منزه است . متعالىست ، پا برجاست همراه نابودشوندگان ، بىدگرگونيست همراه دگرگونان ، بىعوضشدنست همراه عوضشوندگان ،

178