ترجمهء ( 514 ) منشهايى كه هر كدام بر چهار پايه استوار است - امام على بن ابى طالب گفته : « دستگاه گروش به خدا بر چهار ستون برقرار است : شكيبايى ، باور داشتن ، دادگرى ، كوشش در راه خدا . شكيبايى چهار راه دارد : شوق ؛ بيم ؛ خرسندى ؛ نگاهبانى . آنكه خواهان بهشت است ؛ دل به شهوت ندهد ؛ و هر كه از دوزخ بيمناك است ؛ از كارهاى ناروا بپرهيزد ؛ هر كه در جهان به خرسندى ورزد گرفتاريها بر وى آسان گردد ؛ هر كه ديده‌بان مرگ است به كارهاى نيك بشتابد . باور داشتن نيز چهار راه دارد :
تيز هوشى ؛ پايانيابى با انديشهء پند پذيرى از نشانه‌هاى پند خيزى بررسى راه و رسم گذشتگان است ؛ آنكه تيز هوش باشد با ديد درست فرجام كار خويش را بيابد و آنكه دورانديش است ؛ نشانه‌هاى پند خيز را بشناسد و آنكه آنها را يافت روش را باز شناخته ؛ و آنكه روش را شناخت گويا با گذشتگان زندگانى كرده است و از چگونگى ايشان پند گرفته . دادگرى نيز چهار راه دارد : يافت ژرف ؛ موج دانش ؛ و شكوفهء بينش و باغ بردبارى . آنكه نيك دريافت كره‌هاى دانش را روشن كند ؛ آنكه داناست داوريهاى دلپسند وانمايد ؛ آنكه فرزانه است از كار خويش كوتاهى روا ندارد . پاى از اندازهء خويش فراز ننهد ؛ در مردم زندگانى شايسته‌يى دارد . كوشش يا جهاد نيز چهار راه دارد : امر به معروف يعنى دستور به نيكى ؛ نهى از منكر يعنى بازداشتن از زشتى ؛ پايدارى در نبردگاه ؛ دشمنى و زشتگويى بدكاران ؛ آنكه فرمان به نيكى دهد و مردمان را به كارهاى نيك وادارد پشت گراينده به خداى را نيرومند ساخته ؛ آنكه بازداشت از نابكارى كند بينى دو رويان را به خاك سايد ؛ آنكه در نبردگاه پاى فشارى كند كار خويش

184