< فهرس الموضوعات > 39 - ترجمهء جاحظ < / فهرس الموضوعات > < فهرس الموضوعات > 40 - ترجمهء نظام < / فهرس الموضوعات > و تمام اين حكايات و اتهامات را جز " جاحظ " [1] و " نظام " [2] كسى نقل نكرده و اين دو نفر مورد وثوق و اعتماد نيستند . و از مؤيدات افترا بودن اين نسبت روايتى است كه " هشام " از امام صادق نقل مىكند و ما در بخش روايات نقل خواهيم كرد و در آن روايت امام در مقام جواب سؤال از علم خدا به حوادث قبل از وجود آنها تصريح مىفرمايد به اينكه خداوند قبل از آفريدن حوادث بدانها علم داشته و با علاقه و ارادت هشام به امام صادق ( ع ) و لطف و توجه مخصوص امام بوى چگونه ممكن است بر خلاف راى پيشواى خود چنين عقيده يى را اتخاذ كند .

[1] جاحظ عمرو بن عثمان بصرى ، مكنى به ابو عثمان متوفى بسال 255 ( مطابق سفينة البحار ) يا عمرو بن بحر الجاحظ متوفى بسال 256 ( مطابق الفرق بين الفرق ) از دانشمندان بنام و از شاگردان نظام مىباشد . شهرستانى مىگويد : " از فضلاء معتزله و مصنفين ايشان بوده و بسيارى از كتب فلاسفه را مطالعه كرده و مطالب فلسفه را به عبارات بليغ خود مخلوط نموده و رواج داده است در زمان معتصم و متوكل مىزيسته و از اصحاب خود به عقايدى ممتاز است ، در علم لغت و نحو تخصص داشته و متمايل به نصب يعنى عداوت على بن ابيطالب عليه السلام و عثمانى بوده است و كتبى دارد از آن جمله كتاب عثمانيه است كه بر آن كتاب ابو جعفر اسكافى نقض نوشته و شيخ مفيد و سيد احمد بن طاووس قدس سرهما نيز مطالبش را مورد انتقاد قرار داده اند و در آخر عمر مبتلا بفلج بوده است ( سفينة البحار ) .
[2] نظام - ابو اسحق ابن سيار معروف به نظام متوفى در حدود سال 231 از بزرگان معتزله و خواهر زاده ابو الهذيل علاف است و از وى مذهب اعتزال را اخذ كرده . معتزله مىگويند جهت ملقب شدنش به نظام اين است كه در تنظيم شعر و نثر مهارت داشته . لكن مخالفين وى مىگويند در بازار بصره مهره ها را در رشته‌ها تنظيم مىكرده و مىفروخته است بدين جهت ملقب به نظام شده است . شهرستانى در ملل ونحل مىگويد : نظام تمايل به مذهب شيعه داشته و نسبت به بزرگان اصحاب پيغمبر ( ص ) يعنى خلفاء راشدين انتقاد مىكرده و گفته است امامت كسى ثابت نمىشود جز به تعيين و تنصيص آشكار و پيغمبر به امامت على تنصيص فرموده لكن خليفه دوم بنفع ابو بكر كتمان كرد و به خليفه دوم نسبت هائى داده از آن جمله گفته است كه در روز بيعت بر شكم فاطمه دختر پيغمبر ( ص ) ضربتى وارد كرد كه در اثر آن ضربت محسن سقط شد و فرياد مىزد خانه را با هر كه در آن است بسوزانيد در حالى كه در خانه جز على و فاطمه وحسن و حسين عليهم السلام نبود ( ملل ونحل شهرستانى ) .

84