" امام " : چند حس دارى ؟
" هشام " : پنج حس .
" امام " : كدام يك از حواس تو كوچكتر است ؟
" هشام " : حاسه چشم كوچكتر از ساير حواس است .
" امام " : حجم اين حاسه چقدر است ؟
" هشام " : به اندازه يك عدس بلكه كوچكتر از آن است . [1]

[1] گر چه حجم چشم ظاهرا بيشتر از مقدار يك عدس است لكن آن قسمتى كه وظيفه حساس عكاسى را انجام مىدهد بيشتر از مقدار يك عدس نيست و ما طبقات چشم را بطور اجمال بشرح زير بيان مىكنيم : 1 - " صلبيه " ، و آن يك پوسته سفيد رنگ سختى است به صخامت يك ميليمتر كه مانند لفاف از هر طرف ، چشم را احاطه كرده و وظيفه آن محافظت چشم است ، در قسمت جلو تحدب آن بيشتر و قسمت مرئى چشم را كه " قرنيه " نام دارد تشكيل مىدهد . 2 - " مشيميه " - و آن طبقه نازك گوشتى است كه پر از رگها است و بى شباهت به پرده بچه‌دان نيست و بدين مناسبت " مشيميه " اش گويند . وظيفه آن تأمين غذاى چشم و تعديل حرارت آن است ، قسمت جلو اين پرده تغيير شكل داده و سياهى چشم را تشكيل مىدهد كه گاهى به رنگ كبود يا سبز يا رنگى كه ميشى نام دارد جلوه مىكند و اين قسمت را " عنبيه " مىگويند و عمل آن جمع آورى ارتعاشات نور و باز و بسته كردن مردمك است . " مردمك " همان سوراخى است كه در وسط " عنبيه " قرار دارد و در پشت آن تاريك خانه چشم قرار گرفته و به همين جهت سياه به نظر مىرسد . " مردمك " در مقابل تغيير نور به آسانى كوچك و بزرگ مىشود هر اندازه نور زيادتر باشد تنگ تر و هر گاه نور كم باشد وسيعتر مىشود و در نتيجه امواج نور را به مقادير ثابتى وارد تاريك خانه چشم مىكند . 3 - " شبكيه " و آن مهمترين عضو دستگاه بينائى است . و در اثر شباهتش به پنجره " شبكيه " ناميده مىشود و آن عبارت از يك پرده عصبى است كه بوسيله اعصاب باصره به مغز ارتباط دارد . و در آن دو قسمت وجود دارد يكى نقطه سفيد رنگ بنام " پاپى " كه مركز عصب بينائى و رگها است و ديگر نقطه زرد رنگى است بيضى شكل بنام " لكه زرد " كه صورت اشياء ابتدا در آن منعكس شده سپس به مغز انتقال پيدا مىكند . و كوچكترين خللى در آن با كورى توأم خواهد بود . 4 - " زلاليه " - در ميان طبقه اول و دوم چشم ما بين " قرنيه " و " عنبيه " محوطه‌اى است به عرض سه الى چهار ميليمتر كه از مايع شفاف و زلالى مملو است و به همين جهت آن را " زلاليه " مى نامند . وظيفه آن اين است كه مطابق قانون انكسار نور در مايعات ، اشعه نورانى را شكست داده و براى منعكس ساختن به روى نقطه زرد آماده مىنمايد . 5 - " جليديه " - در پشت پرده دوم جسم شفافى شبيه بذره بينهاى معمولى قرار گرفته كه ضخامت آن در حدود سه الى چهار ميليمتر مىباشد . " جليديه " در قسمت مركزى محكم و اطراف آن نرم و قابل ارتجاع است و بوسيله عضلاتى كه از هر طرف آن را گرفته‌اند مىتواند تغيير شكل دهد . وظيفه " جليديه " در چشم همان وظيفه عدسى در دوربين هاى عكاسى است و صورت هاى مختلف را مطابق قانون انعكاس نور در عدسىهاى محدب الطرفين به روى لكه زرد منعكس مىسازد . 6 - " زجاجيه " - در عقب " جلديه " تاريكخانه‌اى است كه تمام فضاى آن از يك مايع ژلاتينى شفاف شبيه به شيشه گداخته پر شده است و بدين مناسبت اين طبقه را " زجاجيه " ناميده اند و پوسته شفافى آن را محافظت مىكند . كار اين مايع نيز انكسار نور و تطبيق كردن صور اجسام به روى لكه زرد است . اين نكته شايان توجه است كه عكاسها براى عكس بردارى مدتى دوربين را اين طرف و آن طرف و بالا و پائين و جلو و عقب مىبرند تا بتوانند تصوير را درست روى فيلم منعكس نموده يك عكس بردارند ، ولى انسان به آسانى مىتواند در ظرف يك دقيقه صدها عكس از دور و نزديك كوچك و بزرگ تهيه نموده به مغز تحويل دهد . على اين سرعت دو چيز ست : 1 - عضلات محرك چشم . 2 - عضلات تطبيق كه در اطراف عدسى چشم قرار دارند با انقباض و انبساط خود وضع عدسى را تغيير داده مقدار تحدب را كم و زياد مىكنند و در نتيجه يك عدسى كار صدها عدسى مختلف را انجام مىدهد و اين عمل به اندازه اى با سرعت انجام مىگيرد كه معمولا براى انسان قابل احساس نيست .

157