2 - اختلاف روز و شب - و ظاهر اين است كه هر يك از اين دو قسمت دليل جداگانه است [1] بنا بر اين حركت آفتاب و ماه مربوط بتعاقب روز و شب نيست چنان كه بنا به نظريه جديد مطابق هيئت كپرنيك و اكتشافات كپلر و گاليله روز و شب مستند به حركت زمين كه موجب تاريك و روشنى فضا است مىباشد . زيرا كه شب در حقيقت چيزى جز سايه زمين نيست كه دائما از مشرق زمين بسوى مغرب آن در حركت است ، و روز هم چيزى جز طلوع آفتاب نيست كه هميشه از مشرق زمين پيدا و در مغرب آن ناپديد مىشود . زمين مطابق اظهار فلاماريون دانشمند شهير فلكى داراى چهارده نو حركت مىباشد كه ما به ذكر دو نوع آن مىپردازم :
1 - حركت وضعى يا شبانه روزى كه از آن شب و روز توليد مىشود .
2 - حركت انتقالى ساليانه كه از آن فصول هويدا مىگردد . نظير گاهواره از محور استوائى به سمت چپ وراست حركت مىكند ، در آغاز سال به سمت شمال مىغلطد تا 180 روز ( شش ماه ) و سپس برگشته در مدت يكصد و هشتاد روز ديگر به سمت جنوب گردش نموده به حال اول برمىگردد نتيجه اين حركت تفاوت حرارت نيم كره شمالى و جنوبى در فصول مختلفه و تفاوت ساعات شب و روز در فصول اربعه و نزول بارانها و وزش بادهاى موسمى و زمستانى است . بنابر اين چه مراد از اختلاف الليل والنهار تعاقب روز و شب باشد و چه كم و زياد شدن روز و شب كه " علامه مجلسى " احتمال داده ، باشد استدلال بر محور حركت وضعى و انتقالى زمين دور مىزند و در زمان حكومت و قدرت هيئت بطلميوسى با نبود وسائل اكتشافى عصر -

[1] چنان كه خداوند مجيد هم در آيات عديده به دو جهت استدلال فرموده ( و سخر لكم الليل والنهار والشمس والقمر ) . رئيس الموحدين على ( ع ) هم در كلمات خود در مقام احتجاج واستدلال هر يك از اختلاف روز و شب و آفتاب و ماه را دليل مستقل وجداگانه قرار داده در حديث احتجاج مىفرمايد : " و ما الجليل واللطيف والثقيل والخفيف والقوى والضعيف في خلقه الا سواء كذلك السماء والهواء والريح والمياه فانظر الى الشمس والقمر والنبات والشجر والماء والحجر واختلاف هذا الليل والنهار . . . " بزرگ و كوچك ، سنگين و سبك ، قوى و ضعيف ، در خلقت يكسان هستند ، همچنين آسمان و باد ونسيم و آبها پس نگاه كن به آفتاب و ماه و گياه و درخت و آب و سنگ و اختلاف اين شب و روز .

153