خصوصى و عمومى دارد ، اما قحطى خاص در شهر كوفه خواهد بود كه خداوند سبحان آن را ويژه دشمنان آل پيامبر ( صلى الله عليه وآله ) قرار داده و بدينوسيله آنان را هلاك گرداند و اما آنچه جنبه عمومى دارد ، قحطى و وحشتى است كه در شام پيش آيد كه مانند آن را هرگز به ياد نداشته‌اند ، زمان قحطى پيش از قيام قائم و فرا رسيدن وحشت و ترس بعد از قيام او خواهد بود " [1] البته اختصاص قحطى به دشمنان أهل بيت ( عليه السلام ) دليلى ندارد ، مگر اينكه ماجرا به صورت بحرانى اقتصادى درآيد كه حكومت ستمگران در عراق گرفتار آن شده و از آن سخت در رنج باشند .
وحشت و ترسى كه بعد از ظهور حضرت ، سرزمين شام را فرا مىگيرد ، منافاتى با وجود آن قبل از ظهور آن حضرت ندارد ، روايت بعدى به روشنى بيان مىكند كه اين اضطراب و وحشت پيش از ظهور حضرت ، در عراق شديد خواهد بود . از امام باقر ( عليه السلام ) روايت شده كه فرمود :
" پيش از قيام قائم ، مردم در اثر گناهانشان در رنج و عذاب خواهند بود و اين رنج بوسيله آتشى كه از آسمان بر آنها آشكار شود ، و نشانه سرخ فامى كه آسمان را بپوشاند و فرو رفتن زمين در بغداد و بصره و خون‌هايى كه در آنجا ريخته شود و خانه‌هايى كه خراب گردد و هلاكتى كه در اهالى آن سامان بوجود آيد و اضطرابى فراگير كه موجب سلب آرامش مردم عراق گردد ، جلوه گر خواهد شد " [2] البته لازم نيست اين نشانه ها ، آنگونه كه در روايت آمده ، زنجيره‌اى و سلسله‌وار محقق شود ، بلكه اضطراب و وحشت و فرو رفتن زمين ، پيش از بلاهاى آسمانى خواهد بود و ظاهراً منظور از آتشِ آسمان و سرخى آن ، نشانه اى خاص و الهى باشد نه چيزى شبيه آتش انفجارها .

[1] بحار : 52 / 222 .
[2] بحار : 52 / 221 - 222 .

167