مىسازد و جسم را براى تبهاى شديد آماده مىكند و اندوه و غصه ، خون را فاسد مىكند و اينها سبب پيدايش تب و تيفوئيد مىشوند و نيز بىتابى و ترس احيانا باعث رقيق شدن خون و نابودى گلبولهاى سفيد مىشوند و سبب پيدايش تيفوس و بيماريهايى مانند آن مىگردند .
اين بود مختصرى در بارهء ميكروبها كه آن را ذكر كرديم تا معناى سخن امام صادق عليه السّلام بر تو روشنتر گردد آنجا كه فرمود : انسان نبايد با بيمار جذامى سخن بگويد مگر اينكه ميان آنها يك ذراع و در روايتى به اندازهء يك نيزه فاصله باشد .
درست در اين سخن بينديش كه چگونه با سخنان كوتاه خود به خلاصه اى از آنچه علم در قرن بيستم كشف كرده ، اشاره فرموده است . قرنى كه بعد از قرن نوزدهم اسرار عجيبى در آن كشف شده و به آن افتخار مىكنند كه گويا چيز تازه اى آورده‌اند ؛ در حالى كه امام صادق عليه السّلام پيش از حدود 14 قرن به روشنى آن را بيان كرده است .
حديث « اهليلجه » ( هليله ) [1] اين حديث با عظمت و نامه گرامى كه آن را امام صادق عليه السّلام به شاگرد خود مفضل بن عمر جعفى در بارهء اثبات توحيد نوشته ، حديث مفصلى است كه در اين مختصر نمىگنجد ولى ما گزيده اى از آن را كه

[1] بحار الانوار ج 3 ص 152

93