آنچه را جاهلين تأويل نموده‌اند از كتاب و سنت ، يعنى صرف كرده‌اند كتاب و سنت را از ظواهر خود ، و حمل كرده‌اند بر خلاف ظاهر بدون شاهد و دليل .
مخفى نماند اتيان لفظ عدول به صيغه جمع آبى از اين است كه حمل شود بر اينكه مراد خصوص امام زمان است ، نظر به وحدت امام زمان در هر عصرى از أعصار كه بوده باشد ، پس حديث محمول است بر أعم از امام زمان و غيره .
و ظاهر حديث مقتضى اين است كه مىبايد آن جماعت عدول از ذريه جناب رسول خدا بوده باشند ، و احتمال اينكه مراد اين باشد كه آن جماعت از شيعيان ايشان بوده باشند ، خواه از ذريه فخر كائنات بوده باشند يا غير ، اگر چه قابل [1] است لكن خلاف ظاهر حديث است ، لكن سهل است . بنابر اين حمل بر امام زمان نيز ممكن است ، مگر اينكه مخالفت ظاهر در اين صورت أشد است از سابق .
مجملا ظاهر اين حديث آن است كه در هر عصرى از اعصار مىبايد جماعتى از ذريه فخر كائنات صلوات اللَّه و سلامه عليه و آله عارف به أحكام الهيه جلت عظمته بوده باشند ، و مرجع باشند در أحكام دينيه و رفع بدع و مقابح مهلكه به حسب ظاهر مراد معصوم اين است كه مىبايد چنين أشخاصى باشند ، آنها شايسته اين باشند كه در امور دين رجوع به آنها شود نه به ديگران .
ملخص مقال در اين مقام اين است : چون كه مقصود مكلف در مقام اتيان به نماز آن است كه اطاعت خداوند عالم جل شأنه مىنمايد در اتيان به مراد الهى عز شأنه ، پس بايد بداند آنچه را اتيان مىنمايد در آن حين آن مطلوب خداوند عالم است ، چنانچه مكرر مذكور شده .
پس به هر كس اعتماد در آن نمىتوان نمود ، بلكه مىبايد از كسى

[1] در أكثر نسخ : قائم است .

65