الاصابع محيط نمايد به ركبتين ، و هكذا الحال في غير ما ذكر مما يطول باستقصائه المقال آنچه مذكور شد در أجزاء ماديه نماز بود .
و اما جزء صورى پس آن عبارت است از ترتيب أجزاء به كيفيت مخصوصه اين هم مثل اجزاء ماديه منقسم مىشود به جزء مقوم كه اخلال به آن موجب اخلال به امتثال است ، پس تلافى لازم است . و جزء محسن و مكمل كه رعايت آن موجب كمال نماز است ، پس اخلال به آن موجب اخلال به أصل نماز نيست ، بلكه موجب اخلال به كمال آن است .
أول مثل تقديم تكبيرة الاحرام بر قرائت ، و تقديم قرائت بر سورة ، و تقديم آيات سابقه هر يك از حمد و سوره بر آيات لاحقه ، بلكه تقديم هر كلمه و حروف سابقه بر كلمات و حروف لاحقه ، و تقديم قرائت حمد و سوره بر ركوع ، و هكذا الحال في الاجزاء الباقية كه اخلال به اين ترتيب عامدا موجب اخلال به نماز است .
دوم مثل رفع يدين در تكبيرة الاحرام و كل تكبيرات در نماز ، كه رفع يدين هيئتى است راجحه در نماز ، و اخلال به آن واتيان به تكبيرات با عدم رفع يدين صحيح و بىعيب است ، لكن اخلال به هيئت راجحه نموده است .
و همچنين رفع يدين در حال قنوت هيئت راجحه است در آن ، و در صورت اخلال به آن واتيان به قنوت با عدم رفع يدين اخلال به هيئت راجحه نموده است ، پس اين هيئت مكلمه خواهد بود نه مقومه .
و مثل اينكه در قنوت هر گاه دعايى كه مشتمل بر ثناء أحديت جل جلاله بوده باشد ، و همچنين مشتمل باشد بر اظهار مسألت و حاجت ، أولى اين است مشتمل بر ثناء مقدم باشد بر كلام مشتمل بر حاجت ، پس هر گاه اخلال به اين ترتيب نمايد أول اظهار حاجت در قنوت نمايد بعد اتيان به كلامى كه دال بر ثنا

60