باشد نمايد ، اخلال به هيئتى كه منافى با كمال باشد شده است ، لكن اخلال به امتثال نشده است .
و هر يك از اين أجزاء ماديه و صوريه مقومه منقسم مىشود بر دو قسم :
يك قسم آن است كه اخلال به آن ساهيا و عامدا موجب اخلال به امتثال است مثل تكبيرة الاحرام و ركوع و سجود ، و قيام در ضمن تكبيرة الاحرام ، و قيام متصل به ركوع در أجزاء ماديه ، و تقديم سجود بر ركوع در جزء صورى .
و قسم ديگر : آن است كه چنين نيست ، يعنى اخلال به آن عامدا موجب اخلال به امتثال هست ، لكن اخلال ساهيا چنين نيست ، مثلا اخلال به قرائت فاتحة يا به قرائت سوره أحدهما أو كلاهما نمود ، متذكر شد بعد از دخول در ركوع در جزء مادى به اتيان به قرائت سوره نموده مقدم بر قرائت فاتحه ، و متذكر شد بعد از دخول در ركوع در جزء صورى . پس علم به همهء اين مراتب لابد منه است ، اينها همه امور داخليه در نماز است .
و اما امور معتبره خارجه از نماز پس آن نيز بسيار است ، مثل وضو و غسل و تيمم و وقت و قبله و ستر عورت و اباحه مكان و لباس و طهارت بدن مصلى و لباس او از نجاسات ، خواه متعديه بوده باشد يا نه ، و خلو مكان از نجاست متعديه و سجود بر ما يصح السجود عليه ، و طهارت قدر معتبر از جبهه از مطلق نجاسات اگر چه تعدى به اين شخص ننمايد .
و همچنين اجتناب از أجزاء حيوان غير مأكول اللحم نمودن ، و اجتناب از جامه حرير نمودن در حق رجال .
و در هر يك از امور مذكوره مسائل متكثرة معتبر مىباشد ، مثل مسائل وضو و غسل و غير اينها .
و اين امور معتبره خارجه از نماز آن نيز منقسم مىشود به دو قسم قسمي اخلال به آن موجب اخلال به نماز است ، پس تلافى لازم است ، مثل اينها كه

61