صلى اللَّه عليه و آله كه فرموده‌اند : من أفتى الناس به غير علم ، و هو لا يعلم الناسخ من المنسوخ و المحكم من المتشابه ، فقد هلك و أهلك [1] .
يعنى : كسى كه فتوى بگويد به جهت مردم با عدم علم از مأخذ و مستند آن و تفرقه نكرده باشد ما بين ناسخ و منسوخ ، و ما بين محكم از آيات قرآنيه و متشابه آن ، يا تفرقه نكرده باشد ما بين محكم و متشابه مطلقا ، پس چنين كسى خودش هالك و باعث هلاكت ديگران نيز شده است .
و أيضا شيخ برقى در محاسن [2] ، و ثقة الاسلام در اصول كافى [3] ، و شيخ صدوق در كتاب خصال روايت نموده‌اند از كاشف اسرار و دقائق امام صادق عليه السلام كه فرموده‌اند : من تو را نهى مىكنم از دو خصلت ، به سبب آن دو خصلت هلاك مىشوند مردان ، يكى از آن دو خصلت فتوى گفتن است با عدم علم [4] .
مجملا ظهور فساد فتوى با عدم علم نه مرتبه ايست كه حاجت به اظهار فساد آن بوده باشد نظر به اينكه فتوى اخبار است از جانب خلاق آسمان و زمين جلت قدرته ، اقدام به چنين چيزى العياذ باللَّه با عدم علم به واقع كذب است به خداوند عالم جل شأنه . و قبح كذب در هر جا ظاهر است ، خصوصا كذب بر خداوند عالم و فخر بنى آدم .
اين همان كذبى است كه موجب بطلان صوم ماه مبارك رمضان ، و موجب قضاء و كفاره است ، فرقى در اين باب نيست در حرمت ، در صورتى كه اخبار با عدم علم و عدم رخصت نموده باشد ، ما بين آنكه فتواى او مطابق واقع اتفاق

[1] اصول كافى ج 1 / 43 ، ح 9 .
[2] محاسن شيخ برقى ص 204 ، ح 54 .
[3] اصول كافى ج 1 / 42 .
[4] خصال شيخ صدوق ص 52 .

46