مىتواند نمود ، خصوصا در صورتى كه اختيار انفراد به اعتبار عدم تمكن از جماعت بوده باشد ، اين در صورت عدول از اقوى به اضعف بود .
و اما هر گاه عدول از أضعف به أقوى بوده باشد ، مثل اين كه حين استماع أذان عازم انفراد بود بعد عازم جماعت شد ، در اين صورت مىگوييم : اجتزاء به آن أذان مسموع نمىتواند نمود ، خصوصا در صورتى كه نيت انفراد با علم به تمكن از جماعت بوده باشد . و محتمل است در اين مقام تفصيل داده شود ما بين آن كه أذان مسموع از آن جماعت بوده باشد يا از آن منفرد ، در أول حكم مىشود به جواز اجتزاء ، و در ثانى به عدم جواز اجتزاء .
تنقيح مقام مقتضى اين است كه بگوييم : مستمع أذان يا عازم جماعت است يعنى امامت يا انفراد ، على التقديرين أذان مسموع يا أذان جماعت است يا أذان منفرد ، و على التقادير يا اتيان به نماز مىنمايد به همان وضعى كه حين استماع أذان ناوى آن بود يا بر خلاف آن ، پس أقسام در مسأله هشت است :
أول : آن است كه استماع أذان جماعت نمود ، و حين استماع أذان عازم جماعت بود ، و اتيان به نماز نيز به همان قصد يعنى به جماعت مىخواهد نموده باشد در اين صورت بى اشكال أذان ساقط است ، يعنى حاجت به أذان ديگر نيست .
دوم : آن است كه استماع أذان منفرد نمود ، و در حين استماع عازم جماعت بود ، و به همان قصد نيز مىخواهد اتيان به نماز نموده باشد ، در اين قسم نيز حاجت به أذان ديگر نيست ، به همان أذان مسموع اكتفاء مىتواند نمود .
سوم : آن است كه استماع أذان جماعت نمود ، و حين استماع أذان عازم انفراد بود ، و به همان قصد نيز مىخواهد اتيان به نماز نموده باشد .
چهارم : آن است كه استماع أذان منفرد نمود ، و حين استماع عازم انفراد بود ، و به همان قصد نيز مىخواهد اتيان به نماز نموده باشد ، در اين دو صورت

437