و علامه و غير آنها فرموده‌اند : كه در أخبار شاذه در مقام بيان أجزاى أذان وارد شده « أشهد أن عليا ولي اللَّه » بنابراين هر گاه مؤذن بعد از فراغ از شهادت بر رسالت شهادت بر امامت و ولايت هر دو را جمع نمايد به اين نحو « أشهد أن عليا أمير المؤمنين و ولي اللَّه » موافقت به هر دو حديث نموده خواهد بود ، لكن نه به قصد جزئيت أذان ، بلكه به قصد امتثال اين دو حديث .
مجملا بعد از فراغ از شهادت بر رسالت أجزاى أذان سه حيعلات است ، يعنى حي على الصلاة و حي على الفلاح و حي على خير العمل به اين ترتيب كه مذكور شد ، هر يك را دو بار بگوييد ، و بعد از آن دو تكبير ، بعد از آن دو تهليل ، به اين دو تهليل هيجده جزء از آن تمام مىشود .
و أجزاى اقامه مثل أجزاى أذان است ، تفاوتى نيست ميان آنها مگر به سه چيز ، دو چيز در انتقاص و يكى در ازدياد ، أول آن است كه تكبير در أول اقامه دوبار است و در أذان چهار مرتبه ، دوم آن است كه تهليل در آخر اقامه يك بار است و در آخر أذان دو بار چنانچه بيان شد ، سوم آن است بعد از حي على خير العمل در اقامه زياد مىنمايد قد قامت الصلاة را دو بار .
مبحث چهارم أذان و اقامه اگر چه بنا بر مشهور و حق مستحب است ، لكن مبالغه و اهتمام در رعايت آنها مىبايد نمود ، خصوصا در صلوات جهريه ، سيما در نماز مغرب و صبح ، خصوصا در نماز جماعت ، نظر به اين كه جماعتى از أعاظم فقهاء قدس اللَّه تعالى أرواحهم قائل به وجوب آنها در جماعت شده‌اند ، بلكه صاحب غنيه در اين دعوى اجماع نموده ، پس مقتضاى احتياط عدم اخلال به آنها است در جماعت و فرادى و در نمازهاى جهرى ، و عدم اخلال به اقامه است مطلقا اگر چه

433