مبحث دهم در بيان ترجيح انواع چيزهايى است كه در حال اختيار سجده بر آنها جايز نيست ، بلكه در صورتى كه ضرورت داعى شود بر سجده بر يكى از آنها .
بدان كه هر گاه كسى متمكن از سجده بر چيزى كه سجده بر آن صحيح بوده باشد نباشد و متمكن بوده باشد از سجده بر ثوب و نجس اختيار كدام نمايد ؟
مىگوييم : اين متصور به چند صورت مىشود :
أول : آن است كه امر مردد بوده باشد ما بين سجود بر ثوب طاهر و ثوب نجس ، در اين صورت سجود بر ثوب طاهر متعين است بى اشكال هر گاه هر دو از يك صنف بوده باشند ، مثل اين كه هر دو از قطن بوده باشد ، يا هر دو از پشم بوده باشد . و هر گاه مختلف در صنف بوده باشند ، مثل اين كه احدهما از قطن بوده باشد و ديگرى از پشم ، لكن نجس لباس پشمى بوده باشد ، در اين صورت نيز سجده بر لباس قطن متعين است . و اما هر گاه نجس لباس قطن بوده باشد و طاهر لباس پشم ، در اين صورت نيز ظاهر اين است كه سجده بر طاهر متعين است ، پس لازم است كه سجده بر لباس پشم نمايد .
دوم : آن است كه أمر مردد باشد ما بين سجود بر نجس ما يصح السجود عليه و طاهر ما لا يصح السجود عليه ، مثل سجود بر أرض نجس و ثوب طاهر ، در اين صورت نيز ظاهر اين است كه سجده بر طاهر متعين بوده باشد ، پس سجده بر أرض نجس در اين صورت جايز نخواهد بود ، و همچنين است سجده بر نبات نجس و كاغذ نجس و ثوب طاهر اگر چه از پشم بوده باشد .
سوم : آن است كه امر مردد بوده باشد ما بين سجود بر نجس ما يصح السجود عليه مثل سجود بر أرض نجس ، و نجس ما لا يصح السجود عليه مثل

424