بلكه معين است كه اتمام نماز نمايد و در حين سجود سجده بر كف يا ثوب به تفصيلى كه بيان خواهد شد نمايد ، و اگر وقت موسع است معين است كه نماز را قطع نمايد بعد از تحصيل چيزى كه سجده بر آن صحيح است استيناف نماز نمايد .
مبحث ششم سابق بيان شد كه سجده جايز نيست مگر بر أرض يا نبات موصوف ، مخفى نماند از اين قاعده استثناء شده چند چيز ، بعضى به عنوان اطلاق و عموم ، و بعضى در وقتى دون وقتى ، به عبارت اخرى بعضى جواز سجود بر آن ثابت است در حال اختيار و اضطرار ، و بعضى مختص است به حالت ضرورت .
أول منحصر در يك چيز است و آن كاغذ است ، چنانچه سابق بيان شد ، پس جواز سجود بر آن در جميع أحوال ثابت است ، اگر چه متمكن از ارض و نبات بوده باشد . دوم : ثوب . سوم : كف مصلى است لكن اين در صورتى است كه متمكن از سجود بر ارض و نبات و كاغذ نبوده باشد ، در اين صورت كه متمكن از سجود بر آنها نبوده باشد جايز است سجده بر لباس خود نمايد ، لكن لباسى كه معمول از قطن و كتان بوده باشد ، و همچنين جايز است در اين صورت سجده بر خود قطن و كتان نمايد يا بر قطعهء كرباس ، اگر چه جزء ثوب نبوده باشد .
و اما ثوب معمول از حرير ظاهر اين است كه جايز نبوده باشد اگر چه در حق زنان بوده باشد . و اما ثوب مصنوع از پشم و نحو آن دور نيست كه سجده بر اين نيز جايز نبوده باشد ، اگر چه در فصل برودت هوا بوده باشد ، و لكن با تمكن از سجده بر ثوب معمول از قطن و كتان چنانچه بيان خواهد شد ، و ظاهر اين است كه لازم نبوده باشد كه ثوب از خود مصلى بوده ، اگر چه توهم مىشود از

417