قبرستان شده يا نه ، اگر أول است باز حكم به كراهت است به خلاف ثانى ، و همچنين است هر گاه نماز بر روى قبر واحد يا متعدد شود ، مثل اين كه در روى قبر بايستد و محل سجده او هم قبر بوده باشد يا نه ، در اين صورت باز همان تفصيل ممكن است .
تنقيح مقام محتاج است به نقل كلام در دو مطلب : أول - آن است حكم به كراهت نماز ما بين المقابر در صورتى است كه بعد ميان مصلى و ميان مقابر به قدر ده ذرع نبوده باشد ، پس هر گاه فرض شود كه بعد ميان مصلى و مقابر به قدر ده ذرع بوده باشد در جميع جوانب ، يعنى ده ذرع در جانب يمين و ده ذرع در جانب يسار و همچنين در پيش و عقب ، در اين صورت كراهت منتفى است .
و همچنين هر گاه بعد ميان مصلى و مقابر نبوده باشد ، لكن حائلى ميان مصلى و مقابر بوده باشد ، در اين صورت باز كراهتى نخواهد بود ، لكن به شرط آن كه ارتفاع حائل در جميع جوانب به قدر قامت مصلى بوده باشد .
و اما هر گاه ارتفاع آن كمتر از اين مقدار بوده باشد ، از بسيارى از فقهاء ظاهر مىشود انتفاء كراهت ، در اين صورت باز خالى از اشكال نيست ، و اما مثل انداختن فرش بر روى قبر يا انداختن مثل عبا و نماز كردن بعد از آن ، ظاهر اين است اين قدر كفايت نكند در رفع كراهت . بنابر اين پس حكم به عدم كراهت نماز در رواق أماكن متبركه به جهت آن كه فرش بر روى قبرها انداخته شده مشكل است بلكه ممكن نيست .
مطلب ثانى : آن است كه جماعتى از فقهاء مثل شيخ مفيد و شيخ طوسى أعلى اللَّه تعالى مقامهما تصريح فرموده‌اند به كراهت اتيان نماز بسوى قبر امام عليه السّلام يعنى قبر معصوم را پيش روى خود قرار دهد نماز به عمل آورد مكروه است ، و اين به اعتقاد حقير ضعيف است ، بلكه نماز در عقب قبور أئمه عليهم السّلام مستحب

396