اين هر گاه كسى اتفاق افتاد داخل در مكان مغصوب شد ، لازم است فورا بيرون رفته باشد در ضمن خروج هر گاه اتيان به نافله نمايد به ايماء به جهت ركوع و سجود ممكن است كه حكم شود به صحت آن با اشكال .
نظر به اين كه ايماء به سر به جهت ركوع خارج است از حقيقت خروج مأمور به ، پس اين تصرفى زائد خواهد بود در مكان مغصوب ، مگر اين كه بگوييم كه نهى از تصرف در مال غير شامل أمثال اين تصرفات نخواهد بود ، يا آن كه در چنين صورت ايماء به چشم تجويز كرده شود لكن ثانى ثابت نيست ، و ظاهر از كلمات بسيارى از أصحاب ثبوت منع است در أمثال اين تصرفات أيضا ، پس حكم به جواز نافله در مكان مغصوب اگر چه در مثل اين صورت بوده باشد خالى از اشكال نيست ، خصوصا اين كه أمر مردد است ما بين اتيان به مستحب و فعل حرام شبهه‌اى در رجحان ترك در مثل اين صورت نخواهد بود ، پس ترك اتيان به نافله أولى خواهد بود .
مبحث چهارم در بيان اتيان به قرائت منذوره و صوم و اداء زكات است در مكان غصبى بدان كه جماعتى از أكابر علماء مثل مرحوم علامه و شيخ شهيد در دروس [1] تفرقه فرموده‌اند ما بين اتيان به صوم واجب در مكان مغصوب و غيره ، پس حكم فرموده‌اند به بطلان قرائت منذوره و اداء زكات ، به خلاف صوم كه فرموده‌اند صحيح است ، بنابر اين هر گاه كسى نذر كرده باشد سورهء از سور قرانيه را مثل

[1] دروس شهيد اول ص 27 .

381