است آنچه مذكور شد معين است .
و اما در صورت عدم أمن از ناظر چون نماز نشسته مىباشد ، در چنين صورت هر گاه قبل را ستر نمايد به آن چيز نماز ايستاده خواهد بود ، پس ستر قبل در چنين صورت أولى خواهد بود ، مگر اين كه كسى بگويد اگر چه با ستر دبر به آن چيز نماز نشسته خواهد بود لكن نماز با ركوع و سجود مىباشد ، و در صورت مستوريت دبر نماز در حالت أمن از ناظر ايستاده مىباشد با ركوع و سجود مطلقا ، خللى در كمال نماز نيست مگر مكشوفيت قبل ، و اين مضر نيست نظر به عدم تمكن از ساتر .
و اما در صورت عدم امن از ناظر ، پس أمر مردد است ما بين اين كه نماز ايستاده باشد با ايماء بدل ركوع و سجود ، يا نشسته بوده باشد با ركوع و سجود نماز با ركوع و سجود ، اگر چه نشسته بوده باشد أولى است از نماز ايستاده با عدم ركوع و سجود .
و ممكن است جواب از اين به اين نحو كه أدله موجبه قيام در نماز مقتضى اين است كه بگوييم رعايت قيام در نماز لازم است ، مگر در صورت عدم امكان در اين صورت هر گاه حكم كنيم به ستر قبل به آن چيز متمكن از قيام خواهد بود پس ستر قبل به آن لازم است ، بعد از وصول به حد ركوع چون كه ركوع و سجود مستلزم به دو مخرج است ايماء نمايد بدل آنها ، و اگر فرض شود كه مكلف متمكن بوده باشد از ستر قبل به آن در حالت قيام و ستر دبر به آن در حالت ركوع و سجود اشكال مرتفع مىشود بالمره .
مسأله يازدهم : آن است هر گاه كسى متمكن نبوده باشد مگر از لباس نجس و أمر او مردد بوده باشد ما بين آن كه نماز عاريا بوده باشد با ايماء به جهت ركوع و سجود ، يا نماز در لباس نجس بوده باشد با ركوع و سجود ، بعضى ترجيح نماز

362