بدان كه مناسب در اين مقام آن است كه گفته شود : چيزهايى كه معهود است به جهت پا [1] بر سه قسم است :
أول : اين است كه ساتر پشت پا نيست مثل نعلين ، اين قسم بى اشكال نماز در آن جايز است .
دوم : آن است كه ساتر پشت پا است تا مفصل و چيزى از ساق را نيز مىپوشاند ، مثل چكمه و جورابى كه ساق او بلند بوده باشد ، اين قسم نيز بى اشكال نماز در آن صحيح است ، بنابراين كسى كه چكمه در پاى او بوده باشد با همان چكمه نماز مىتواند نمود ، پس كندن چكمه به جهت نماز لازم نيست .
قسم سوم : آن است كه ساتر پشت قدم هست ، لكن ساتر چيزى از ساق نيست ، مثل جورابى كه ساق او كوتاه بوده باشد ، و مثل آنچه متعارف است در ميان زنان كه تعبير از آن به نيم ساق مىكنند . اين قسم محل خلاف ما بين فقهاء است ، بسيارى از فقهاء حكم فرموده‌اند بر اين كه نماز در آن جايز نيست ، پس اگر كسى نماز كند در آن نماز باطل خواهد بود ، مختار نزد حقير خلاف آن است ، لكن احتياط شديد [2] در اجتناب است ، و در صورت عدم اجتناب احتياط در اعاده نماز است مگر در صورتى كه فراموش نموده بعد از نماز متذكر شود ، در اين صورت ظاهر اين است كه حاجت به اعاده نداشته باشد .

[1] اولى اين بود ذكر اين مسأله در مسائل متفرقه كه بعد عنوان مىفرمايند بشود - ا س د .
[2] در نظر حقير احتياط آن شديد نيست و ظاهر جواز است ، بلى كاه است مكروه باشد ، اگر چه در كراهت هم تأمل است ، لكن احتياط بخلاف جمعى مستحب است و راجح - ا س د .

333