مىباشد ، در حال نماز متوجه به آن سمت شد ، بعد فساد اعتقاد او منكشف شد مقتضاى اين أخبار اين است كه اگر نماز ما بين مشرق و مغرب بوده باشد نماز صحيح خواهد بود ، و الا فلا . پس مراد از اين أخبار اين خواهد بود كه ما بين مشرق و مغرب قبله است در حق كسى كه اشتباه و خبط در سمت قبله نموده باشد .
و حديث ديگر در باب تشخيص قبله حديث موثقى است كه محمد بن مسلم از مفخر الاوايل و الاواخر جناب امام محمد باقر عليه السّلام يا از كاشف الاسرار و الدقايق جناب امام جعفر صادق عليه السّلام روايت نموده و گفته : كه من سؤال كردم از أحد امامين عليهما السلام از امر قبله ، در جواب فرمودند : جدى را بر پشت سر خود قرار بده و نماز بكن [1] .
و چون كه راوى كه محمد بن مسلم بوده از أهل كوفه مىباشد ، لهذا حمل مىشود بر اين كه مراد معصوم بيان قبله عراق است ، و مراد از قفا پشت سر حقيقتى است ، كه به عبارت اخرى ما بين كتفين بوده باشد ، و اين مخالف است با آنچه فقهاء ذكر فرموده‌اند در بيان علامت قبله عراق كه جدى را خلف منكب أيمن قرار بدهند . و اگر مراد أعم از اين معنى است شامل صور متكثره خواهد بود ، يك صورت آن است كه فقهاء ذكر فرموده‌اند ، باز مخالف خواهد بود با آنچه در بيان قبله عراق ذكر فرموده‌اند .
و حديث ديگر حديثى است كه شيخ صدوق در فقيه ذكر فرموده از حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام به اين نحو : مردى به خدمت با سعادت آن حضرت عرض كرد كه من مىروم به سفر و قبله را نمىدانم در شب ، حضرت در جواب فرمودند آيا مىشناسى ستاره‌اى كه او را جدى مىگويند ؟ گفتم : بلى ، فرمودند : آن ستاره را بر يمين خود قرار بده ، و هر گاه در راه مكه بوده باشى بگردان آن

[1] وسائل الشيعه ج 3 / 222 ح 1 .

305