اگر چه متمكن از اتيان كل نماز در وقت نبوده باشد ، بلكه هر گاه از وقت درك نمايد مقدارى را كه كفايت يك ركعت فصاعدا نمايد ، لازم است قطع نموده استيناف نمايد بعد از توجه به سمت قبله .
و أما هر گاه فرض شود بعد از قطع متمكن از درك يك ركعت نماز در وقت نخواهد شد ، آنچه از جماعتى از متأخرين فقهاء ظاهر مىشود آن است كه در اين صورت لازم است اتمام نماز بعد از انحراف به سمت قبله ، و قطع نماز را در اين صورت تجويز نفرموده‌اند . مختار نزد حقير خلاف آن است ، بلكه لازم است قطع نماز حتى در اين صورت . و چون كه مفروض اين است كه ما بقى از وقت كفايت يك ركعت از نماز نمىكند ، لازم است نماز را به قصد قضا اتيان نمايند .
و آيا حكم در جاهل به سمت قبله يا ناسى مثل كسى است كه خبط در سمت قبله نموده يا نه ؟ مىگوييم : اما جاهل پس ظاهر اين است كه حكم او چنين نيست بلكه لازم است اعاده نماز اگر چه نماز او ما بين مشرق و مغرب به معنى كه مذكور شد واقع شده باشد ، بلكه جاهل حكم عامد است . پس هر گاه كسى عمدا نماز به غير جهت قبله نموده باشد نماز او باطل است جزما ، اعاده نماز يا قضاى آن متعين است ، جاهل نيز مثل او است .
و اما ناسى مناسب اين است كه أول بيان شود كه مراد از ناسى چه چيز است ؟
آن وقت تنبيه شود به حكم آن . مىگوييم : مراد از ناسى در اين مقام دو احتمال دارد ، أول آن است كه مراد از ناسى به حكم بوده باشد . دوم ناسى موضوع .
و مراد از ناسى به حكم آن است كه أول مىدانست كه در نماز واجب است استقبال قبله ، لكن اين مطلب را فراموش نمود . و مراد از ناسى موضوع آن است كه أولا سمت قبله را تشخيص نمود ، لكن فراموش نمود و نماز را به سمت ديگر

302