از مركز افق بلد و مرور نمايد به آن نقطه اين خط خط سمت قبله مىباشد كه بناى محراب را بر اين مىگذارند . بعد از آن كه اين نقطه و اين خط مشخص شد قبله مشخص است ، مهم در اين مقام در طريق تشخيص و استعلام آن است ، و استعلام آن به چند طريق مىشود ، أسهل و أنفع به طريق دايرهء هنديه است .
بيان آن اين است : كه موضع از زمين يا غير زمين را هموار نمايند به حدى كه سطح آن مطلقا تقعير و تحديب ، يعنى به هيچ وجه پستى و بلندى نداشته باشد مثل سطح كاغذ كه اگر آب بر آن بريزند به همه جهات جارى شود بالمساوات و در اين سطح مذكور دايره رسم نمايند نه به نحوى كه محيط به همهء اين سطح بشود ، بلكه دايره داخل اين سطح واقع شود ، پس بعضى از اين سطح خارج دايره خواهد بود ، هر قدر بيشتر خارج دايره باشد بهتر ، بعد از اين شاخص ثقيلى كه به شكل مخروط بوده باشد در آن دايره نصب نمايند به نوعى كه مركز قاعدهء اين مخروط منطبق شود به مركز دايره ، و اين دانسته مىشود برسم دايره بر مركز آن دايره ، كه نصف قطر آن مساوى با نصف قطر قاعده مخروط بوده باشد .
بعد از آن كه محيط قاعده مخروط منطبق شد به محيط آن دايره مشخص مىشود كه مركز قاعده منطبق شده است به مركز دايرهء أولى ، و لازم است شاخص در بلندى قدرى بوده باشد كه ظل آن در حالت انتقاص به حدى برسد كه أقصر از نصف قطر دايره بوده باشد تا ظل در حالت انتقاص داخل دايره بشود ، و در حالت ازدياد خارج شود از طرف ديگر آن .
بعد از اين مرحله مىبايد استخراج خط نصف النهار نمود ، به اين نحو كه بعد از ارتفاع شمس ملاحظهء حال ظل نمود تا آن كه داخل در دايره شود ، مدخل ظل را تعيين نمايد ، و همچنين ملاحظه حال ظل نموده تا از دايره خارج شود ، آن

286