كمتر از طول مكه بوده باشد ، در اين قسم مكه شرقى جنوبى بلد خواهد بود .
سوم : آن است كه طول و عرض بلد هر دو كمتر از طول و عرض مكه بوده باشد ، در اين قسم مكه شرقى شمالى بلد خواهد بود .
چهارم : آن است كه طول بلد از طول مكه زيادتر بوده باشد ، لكن عرض كمتر از عرض مكه بوده باشد ، در اين قسم مكه در ربع غربى شمالى بلد خواهد بود .
پنجم : آن است كه طول بلد مساوى بوده باشد با طول مكه ، لكن عرض بلد زيادتر بوده باشد از عرض مكه .
ششم : آن است كه طول بلد باز مساوى بوده باشد با طول مكه ، لكن عرض بلد كمتر بوده باشد از عرض مكه . در قسم پنجم نقطه سمت قبله نقطه جنوب خواهد بود ، چنانچه در قسم ششم نقطه سمت قبله نقطه شمالى خواهد بود .
هفتم : آن است كه عرض بلد مساوى بوده باشد با عرض مكه ، لكن طول بلد زيادتر بوده باشد از طول مكه .
هشتم : آن است كه عرض بلد باز مساوى بوده باشد با عرض مكه ، لكن طول بلد كمتر بوده باشد از طول مكه ، در اين دو صورت بعضى توهم كرده‌اند كه در قسم أول نقطهء سمت قبله نقطهء مغرب مىباشد ، و در قسم ثانى آن نقطه نقطهء مشرق است ، و اين صحيح نيست ، چنانچه مطلع خواهى شد .
بدان كه عمده در تشخيص سمت قبله قواعد هيئت است ، پس مناسب اين است اشاره نمايد به كيفيت استخراج سمت قبله بنابر قواعد هيئت ، پس مىگوييم :
سمت قبله هر بلدى به اصطلاح أرباب هيئت عبارت است از نقطهء محل تقاطع دايرهء افق آن بلد و دايرهء عظيمه كه مرور نمايد به سمت رأس آن بلد ، و سمت رأس مكه آن نقطهء تقاطعى كه اقرب به سمت رأس مكه است ، و خطى كه اخراج مىشود

285