به نيت قضاء .
پس از آنچه مذكور شد مشخص شد كه عدول از نماز لاحق به سابق بعد از فراغ از نماز ثابت نيست ، خواه دو نماز با هم در عدد ركعات مساوى بوده باشد يا مختلف ، و در صورت مساوات هر دو چهار ركعتى بوده باشد يا سه ركعتى يا دو ركعتى ، لكن در اين دو صورت اخير لا محاله أحدهما مىبايد قضا بوده باشد و ديگرى اداء ، يا هر دو قضا بوده باشد ، به خلاف در چهار ركعتى ، چنانچه تصوير در دو قضا ممكن هست در دو اداء نيز ممكن است ، و همچنين در مختلفين .
پس جواز عدول مختص خواهد بود به صورتى كه متذكر به حقيقت حال شود در اثناء نماز ، و اين اعم از اين است كه هر دو نماز ادايى بوده باشد ، چنانچه كلام در اين بود ، يا هر دو قضا بوده باشد يا مختلف ، به اين معنى كه معدول منه اداء بوده باشد و معدول اليه قضاء ، و تصوير عكس اگر چه ممكن است لكن خالى از اشكال نيست ، و عدول در صورتى كه معدول منه و معدول اليه هر دو مساوى در عدد ركعات بوده باشد ثابت است ، مادامى كه فارغ نشده است اگر چه قبل از صيغه سلام بوده باشد كه به آن از نماز خارج مىشود .
و همچنين است در صورتى كه معدول منه و معدول اليه مختلف بوده باشند ، لكن ركعات معدول اليه زيادتر بوده باشد از ركعات معدول منه ، مثل اين كه معدول منه نماز مغرب بوده باشد مثلا و معدول اليه نماز عصر .
و اما هر گاه ركعات معدول منه بيشتر بوده باشد از ركعات معدول اليه ، مثل اين كه معدول منه نماز عشاء است و معدول اليه نماز مغرب ، تشكيكى در اين نيست كه حكم به جواز عدول قبل از فراغ بر وجه اطلاق صحيح نيست ، چه ظاهر اين است كه بعد از رفع رأس از سجود ركعت أخيره مأتي به چهار ركعت

282