اداء بوده باشد ، پس به نيت اداء مىتواند نمود ، بلكه ظاهر اين است كه اگر زمان كفايت غسل و يك ركعت را ننمايد ، لكن كفايت تيمم و يك ركعت نمايد باز نماز واجب بوده باشد .
و ظاهر اين است كه وسعت زمان به جهت رفع خبث معتبر نبوده باشد پس اگر زمان كفايت در رفع خبث ننمايد با آن خبث نماز لازم خواهد بود ، و در جميع صور مذكوره هر گاه اخلال به نماز در همان وقت نمايد آثم و قضاى آن نماز واجب بوده باشد .
و از آنچه مذكور شد معلوم مىشود كه اگر قبل از غروب درك نمايد مقدارى را كه كفايت پنج ركعت را نمايد ، نماز ظهر و عصر هر دو بر آن شخص لازم خواهد بود . و همچنين هر گاه قبل از نصف شب درك كند مقدار پنج ركعت را ، نماز مغرب و عشا هر دو لازم خواهد بود .
و اما هر گاه به قدر چهار ركعت درك كند ، در اين وقت لازم است اتيان به نماز عشاء نمايد ، اتيان به نماز مغرب جايز نيست ، نظر به اين كه اين مقدار مختص به نماز عشاء است ، پس صادق نيست كه يك ركعت از نماز مغرب را در وقت خود درك نموده ، و قول به وجوب نماز مغرب و عشاء در اين صورت ضعيف است ، وجه آن از آنچه مذكور شد ظاهر مىشود ، به علاوه آن كه وقت مختص به نماز عشاء مقدار چهار ركعتى است كه دو ركعت با حمد و سوره بوده باشد ، و دو ركعت من غير سوره ، در اين صورت متمكن از اتيان سه ركعت نماز مغرب و يك ركعت نماز عشاء كه با حمد و سوره بوده باشد نخواهد بود ، پس از مفروض خارج خواهد بود .
مگر اين كه گفته شود : كه چون كه در ضيق وقت است سوره در ضيق وقت واجب نيست ، لكن بنابر اين در چهار ركعت و پنج ركعت نيز چنين

272