يا جنون يا اغماء هم رسيد بعد از دخول وقت صلاة ، اگر بعد از دخول وقت تا عروض اين أعذار مقدارى منقضى شده باشد كه كفايت نماز با شرايط مفقوده نمايد ، در اين صورت قضاى آن نماز لازم است جزما در صورت عدم اتيان به نماز . و اگر چنين نبوده باشد قضاى آن نماز لازم نيست .
تفصيل مسأله مقتضى اين است كه گفته شود : گاه است همان انقضاى مقدارى كه كفايت چهار ركعت يا سه ركعت يا دو ركعت نمايد ، كفايت مىكند در حكم به وجوب قضاى ظهر يا مغرب يا نماز صبح . و گاه است اين قدر كفايت در حكم به لزوم قضا نمىنمايد ، أول در صورتى است كه كسى در حين دخول وقت فريضه جميع شرائط صلاة در حق او متحقق بود و مقدار چهار ركعت از زوال و مقدار سه ركعت از غروب و دو ركعت از طلوع فجر كه منقضى شد عذر مسقط تكليف حادث شد .
مثل اين كه ضعيفهء حائض شد ، در اين صورت بىاشكال آن نماز لازم است و اما هر گاه در حين دخول وقت چنين نبوده باشد ، انقضاى اين مقدار كفايت نمىكند در حكم به لزوم قضا ، بلكه لابد است در حكم به لزوم قضا از انقضا شدن مقدارى كه كفايت نماز و شرائط مفقوده نمايد ، و همچنين است نفاس و جنون و اغماء .
مقام ثانى : در رفع أسباب مانعه است . بدان كه هر گاه اين أسباب رفع شد و از آخر وقت درك نمود مقدارى كه كفايت شرائط مفقوده و يك ركعت از نماز نمايد ، در اين صورت اتيان به اين نماز واجب است . پس هر گاه ضعيفهء از حيض پاك شد و از آخر وقت درك نمود مقدارى كه كفايت غسل و يك ركعت از نماز كند واجب است ، و همچنين هر گاه طفل بالغ شد ، و بعد از بلوغ درك نمود مقدارى كه كفايت وضو و يك ركعت از نماز نمايد ، ظاهر اين است كه نماز

271