رب الارباب نمايد ، خواه در اثناى نماز مثل حالت قنوت يا حالت سجود بوده باشد يا بعد از فراغ از نماز ، اگر جمع ما بين هر دو نمايد أكمل و أدخل در اجابت خواهد بود انشاء اللَّه تعالى .
مسأله ثانيه : در تعيين سحر است . بدان كه احاديث در فضيلت استغفار در أسحار بىشمار است ، و كفايت مىكند در اين باب آيه شريفه مختومه * ( الْمُسْتَغْفِرِينَ بِالأَسْحارِ ) * [1] و آيه شريفه * ( وَبِالأَسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ ) * [2] و مشخص است درك اين فضيلت عظيم موقوف به معرفت وقت سحر است ، و به ادعيه وارده در وقت سحر ، خصوصا در ماه مبارك رمضان معروف است ، و امتثال آن نيز موقوف بر معرفت آن است .
و كلمات علما در تعيين آن وقت مختلف است . در صحاح [3] و قاموس [4] و غيرهما سحر را تفسير نموده‌اند به قبيل الصبح ، يعنى بسيار [5] نزديك به صبح .
و ظاهر از مرحوم علامه رفع اللَّه تعالى قدره در منتهى اختيار اين قول است .
و صاحب كشاف در كشاف در تفسير آيه شريفه * ( نَجَّيْناهُمْ بِسَحَرٍ ) * [6] در سوره قمر ، سحر را تفسير نموده به سدس آخر شب [7] . و مرحوم شيخ طبرسى قدس اللَّه تعالى روحه در جوامع الجامع [8] نيز موافقت با ايشان نموده . فخر رازى

[1] سوره آل عمران : 17 .
[2] سوره الذاريات : 18 .
[3] صحاح اللغه جوهرى ج 2 / 678 .
[4] قاموس ج 2 / 45 .
[5] استفاده بسيار مشكل است ، بلى نزديكى استفاده مىشود از تصغير قبل به قبيل .
[6] سوره قمر : 34 .
[7] كشاف زمخشرى ج 4 / 40 .
[8] جوامع الجامع ص 473 .

257