است مىبايست پيوسته متذكر احسان او بوده باشد ، و هر وقت كه او را ديد به مقتضاى آن احسان با او معمول داشته باشد ، اگر چنين ننمايد از قواعد انسان و انسانيت خارج خواهد بود .
و مراتب امتنان مختلف مىباشد به اختلاف مراتب احسان ، و همچنين مختلف مىباشد به اختلاف استعداد در درك مراتب احسان . و هر كس كه قوه عاقلهء او أكمل است درك او به مراتب احسان أتم و أقوى است ، پس او در امتنان و وفا به اداى حقوق أقوى و أشد خواهد بود .
مشخص است أعقل موجودات أنبياء و أولياء و أوصياء آنها مىباشند ، و أعقل از كل أنبياء فخر رسل و خاتم أنبياء باعث خلقت أرض و سماء جناب پيغمبر آخر الزمان صلوات اللَّه و سلامه عليه مىباشد . و همچنين أعقل از كل أوصياء أوصياى آن شفيع كافه أهل محشر خواهد بود ، پس آن سرور عالم و أوصياى آن مفخر بنى آدم در درك حقوق الهيه أقوى و أكمل خواهند بود از ساير أنبياء و أوصياء پس ايشان در وفاء به اداء شكر در مقابل حقوق الهيه أشد و أتم خواهند بود ، و اين وجه ديگرى است از وجوهى كه داعى است در حق أئمه طاهرين و ساير أولياء مقربين عليهم آلاف التحية من رب العالمين ، كه اصرار در ناله و زارى و اكثار در تضرع و ابتهال و بىقرارى فرموده باشند .
و از اين راه است كه جناب سيد الساجدين صلوات اللَّه و سلامه عليه در مقام مناجات به عرض بارگاه قاضى الحاجات رسانيده‌اند فقراتى كه قبل مذكور شد حاصل معنى آنها اين است : اى معبود من قسم به عزت و جلال و عظمت تو اگر من مىبودم از اول ايجاد عالم از آن وقتى كه اراده خلقت من فرموده و عبادت تو مىنمودم به قدر امتداد ربوبيت تو بهر مويى در هر چشم زدنى در همه روزگار و حمد و شكر تو مىنمودم به حمد و شكرى كه معادل حمد و شكر قاطبهء خلايق

238