شدند ، در مجموع شب مشغول عبادت مىبودند ، تا آن كه بر كثرت عبادت عتابى از جانب خلاق عالم جل شأنه بر ايشان نازل شد بقوله تعالى * ( طه ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى ) * يعنى ما نفرستاديم قرآن را بسوى تو از براى آن كه بر خود اين قدر تعب داده باشى ، كما يقال سيد القوم أشقاهم أي أتعبهم .
و أما كيفيت عبادت سرخيل ارباب معرفت و يقين جناب حضرت أمير المؤمنين عليه السلام أظهر از اين است كه بيان شود ، ما در اين مقام اقتصار مىنماييم به آنچه شيخ صدوق در مجالس ذكر فرموده ، حاصل مضمون آن اين است كه راوى مىگويد : در خدمت سيد أوصياء عليه آلاف التحية و الثناء مشرف بوديم در نخلستان بنى النجار ، آن سرور جدا شدند از اشخاصى كه در خدمت ايشان مشرف بودند ، و دور شدند به حدى كه از نظرها غايب شدند ، و من چنين به خاطرم رسيد كه آن حضرت به منزل خود تشريف برده‌اند ، ناگاه صوت حزين و ناله اندوهناكى به گوش من رسيد ، گوش دادم شنيدم كسى با صوت حزين و ناله سوزناك مشغول به اين مناجات است « الهى كم من موبقة حلمت عني فقابلتها بنعمتك ، و كم من جريرة تكرمت عن كشفها بكرمك » .
يعنى : اى معبود من چه بسيار از معاصى مهلكه از من مطلع شدى ، و به مقتضاى سعه حلم خود با من معمول داشتى در مقام مؤاخذه من بر نيامدى ، بلكه در مقابل آن كه مستحق مؤاخذه بودم بر نعمتهاى خود بر من افزودى ، و چه بسيار معاصى شديده از من صادر شد با علم به همه آنها كه مستحق اين بودم كه پرده از روى آنها برداشته مرا مفتضح نمايى ، از كرم بىمنتهاى خود آن را مستور انظار فرمودى ، در مقام افتضاح من بر نيامدى .
« الهى ان طال في عصيانك عمرى ، و عظم في الصحف ذنبي ، فما أنا مؤمل غير غفرانك ، و لا أنا براج غير رضوانك » يعنى : اى معبود من اگر چه بسيار از

226