و مستولى به أنواع روسياهى و شرمسارى شود چارهء ندارد ، تو كه اى عابد مشغول عبادتى در حالتى كه اتيان به دو ركعت نماز با غايت تضرع و ابتهال نموده ، آنچه از تو صادر شده تأمل كن به بين چه چيز است ، اگر به دو قدم در مقام خدمت الهى ايستاده‌اى اين دو قدم را از كجا آوردى ؟ و اگر به لسان معذرت انجام مناجات با قاضى الحاجات نمودى ، لسان را كه به تو داد ؟ و اگر منحنى شدى به جهت ركوع و سجود ، قدرت اين انحنا را از كجا آوردى ؟ و اگر تضرع و ابتهال نمودى ، توفيق وصول به اين سعادت عظمى از كه بود ؟
و از اين راه است كه فخر عابدين و سيد الساجدين فرموده « كيف لي به تحصيل الشكر و شكري اياك يفتقر الى شكر ، و كلما قلت لك الحمد وجب علي لذلك أن أقول لك الحمد في الحقيقة » .
اگر خلاق عالم جل شأنه عبادتى را از أمثال ماها به شرافت قبول مشرف گرداند و جزايى از خوان احسان بىمنت خود به عبد ذليل خود عطا فرمايد ، به منزله آن خواهد بود كه نقل كرده‌اند شخصى عابدى ساده در كوشه عزلت اختيار نموده در آنجا مشغول عبادت مىبود ، اتفاقا چشمه آبى در آن مكان بود آب آن شور و تلخ ، و اين شخص فقير آبى بهتر از آن آب نديده بود ، چنين توهم مىنمود كه جميع آبهاى عالم مثل همان آب است در تلخى و شورى ، وقتى نظر به غلبه فقر و تنگ دستى و شدت حاجت و بىبضاعتى به خاطر او رسيد نزد سلطان آن ولايت رفته چيزى از آن أخذ نمايد به آن سد فاقت خود نموده باشد ، به اين عزم از معبد خود بيرون آمد .
اتفاق در اثناى راه به نهرى بر خورد كه آب آن بسيار صاف و شيرين بود چون به خاطر او خليد [1] كه مثل اين آب در عالم نمىباشد ، و چون كه متعارف

[1] خليد : فرو رفت .

223