چه قاطبه موجودات غير از ذات أحديت جل جلاله خود محتاجند ، اگر چه سلاطين دوران بوده باشند ، بلكه مىتوان گفت : احتياج سلاطين نسبت به ديگران أشد است ، چه حاجت هر كسى در دنيا به قدر تعلق او است به آن ، پس هر كس تعلق او به اساس دنيا بيشتر است افتقار او از ديگران أشد است ، و معلوم هر عاقلى هست كه أخذ محتاج اليه از محتاج بسيار صعب بلكه سفاهت است . قال عليه السّلام :
طلب المحتاج من المحتاج سفه من عقله و ذلة من رأيه .
و خداوند عالم است غنى مطلق و شايبه احتياج در حق او غير متصور ، و هر چه غير خدا است محتاج است ، تحصيل محتاج اليه او با عدم تعب در حق او متصور نيست و خداوند عالم است قادر مطلق * ( « أَنَّه عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ » ) * [1] * ( إِنَّما أَمْرُه إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَه كُنْ فَيَكُونُ ) * [2] اگر خود را از سلك عقلاء مىدانى طلب محتاج اليه خود از كسى طلب كن كه معرى از وصف احتياج بوده باشد ، تا توصل به مطلوب به سهولت ممكن شود .
غير از ذات اقدس از ابناى زمان أمتعه دنيا نزد آنها محبوب است ، و مراتب محبوبيت مختلف است به شدت و ضعف نسبت به اشخاص ، به اعتبار شدت تعلق و ضعف آن ، و معلوم است انتزاع محبوب كسى ازيد او به سهولت ممكن نيست ، دنيا و ما فيها در جنب قدرت الهى جل جلاله بسيار بىوقع است پس تحصيل مطلوب نمودن از كسى كه مطلقا مطلوب نزد او وقعى نداشته باشد به مراتب أسهل است از طلب نمودن او را از كسى كه حب آن در قلب او رسوخ نموده باشد پس قصد ريا در عبادات كه في الحقيقه راجع است به طلب محبوب از ناس بعد از تأمل چگونه با عقل جمع مىشود .

[1] سوره فصلت : 39 .
[2] سوره يس : 82 .

221