چهارم : آن است كه تقديم نماز شب در صور مذكوره مشروط بر اين نيست كه معتقد عدم تمكن از قضا بوده باشد ، بلكه مىتواند مقدم داشت اگر چه با اعتقاد تمكن از قضاء ، لكن ظاهر اين است كه قضا أفضل از تقديم بوده باشد .
پنجم : آن است كه حكم به جواز تقديم مختص هشت ركعت از نماز شب نيست ، بلكه بالاضافه به شفع و وتر ثابت است ، لكن حكم تقديم مختص به همين يازده ركعت مىباشد ، نسبت به دو ركعت نافله فجر ثابت نيست ، اگر چه فرض شود كه متمكن از اتيان آن در وقت خود نبوده باشد .
ششم : آن است كه وقت نماز شب ممتد است تا طلوع فجر صادق ، بعد از آن كه فجر طالع شد قبل از اتيان به فريضه اتيان به اين نماز جايز نيست ، مگر در صورتى كه چهار ركعت آن نماز را كرده باشد و فجر طالع شد ، در اين صورت جايز است مزاحم بسازد به بقيه اين نماز فريضه فجر را ، و لكن اين در صورتى است كه به اعتقاد سعه وقت نسبت به مجموع نماز شب شروع به نماز نموده باشد ، بعد از اتيان به چهار ركعت فساد اعتقاد او ظاهر شود . و اما هر گاه قبل از شروع مشخص بوده كه وقت وسعت همه نماز را ندارد اگر چه به عنوان اختصار بوده باشد ، در چنين صورت اتيان به نماز شفع و وتر نمايد ، و هشت ركعت را بعد از نماز صبح قضا نمايد .
تفصيل مقام مقتضى اين است كه گفته شود در اين مقام چند احتمال است :
أول : آن است كه مكلف قبل از شروع در نماز شب معتقد اين است كه مقدار باقى از شب كفايت همهء نماز شب را خواهد نمود .
دوم : آن است كه مكلف معتقد اين است كه مقدار باقى از شب كفايت نماز شب را نمىنمايد .
سوم : آن است كه معتقد اتساع وقت و عدم اتساع هيچ يك نبوده باشد .

205