هم مىرسد بعد از غروب ، يا بعد از آن ، در صورت أول يا اقتصار مىنمايد به همين دو ركعت نماز ، يا جمع مىكند ما بين آن و چهار ركعت نافله مغرب .
و در صورت ثانيه يا اين دو ركعت نماز را مقدم مىدارد بر نافلهء مغرب ، يا در وسط آن اتيان مىنمايد ، يا بعد از آن ، پس أقسام مسأله شش [1] است :
أول : آن است كه اتيان به اين نماز نمايد قبل از زوال حمره مغربيه و اقتصار نمايد به آن .
دوم : آن است كه جمع نمايد ما بين آن و نافله مغرب ، لكن اين نماز را مقدم مىدارد بر نافله مغرب ، در اين دو صورت ظاهر اين است كه اتيان به اين نماز مىتواند نمود .
سوم : آن است كه جمع نمايد ما بين اين نماز و نافله مغرب ، و لكن اتيان به اين نماز نمايد ما بين نافله مغرب ، مشخص است كه اين قبل از زوال حمره مغربيه خواهد بود ، اين قسم نيز ظاهر اين است كه جايز بوده باشد .
چهارم : آن است كه اتيان نمايد به اين دو ركعت بعد از چهار ركعت

[1] اظهر اين است كه هر گاه اتيان به نافله مغرب كه چهار ركعت است نمايد ، اتيان به اين نماز ننمايد مگر پس از فراغ از نافله مغرب ، بلكه بهتر اين است كه در آن صورت قصد خصوصيت نكند . مجملا صور جايزه در نظر سه صورت است : صورت اولى اتيان به نافله مغرب است ، و اين أكمل از صورت آتيه است . صورت ثانيه : اتيان به اين صلاة است به جاى نافله مغرب ، و اين هم عيبى ندارد ، و لا سيما هر گاه او را حاجتى بوده باشد . صورت ثالثه : اتيان به اين صلاة است پس از فراغ از نافله مغرب مادام كه شفق غروب نكرده باشد . و هر گاه شفق غروب كرده جايز نيست . و اما تقديم اين نماز بر نافله مغرب و توسيط در ميانه نافله مغرب پس خالى از تأمل نيست ، و لكنه قدس سره بسط الكلام في اثبات المرام ، و هو جواز الصورتين الاخيرتين فى مطالع الانوار ، و أتعب قدس اللَّه روحه فى ذلك ، جزاه اللَّه عنا و عن سائر المسلمين خير الجزاء - ا س د .

197